Anlatıcının başarılı bir anlatım ortaya koyabilmesi için iyi bir anlatımın temel özelliklerini bilmesi gerekir.
Şimdi iyi bir anlatımın temel nitelikleri sıralayalım.
Açıklık: Anlatılanın kuşkuya, belirsizliğe yer vermeyecek biçimde anlaşılır olmasıdır. Anlatımda söz ve yazının kolay anlaşılması demektir. Anlatılacak hâl ve olay, betimlenecek görüş ve sezgi, dile getirilecek duygu ve düşünce anlatıcının zihninde açık ve net biçimde belirlenmelidir. Anlatımda açıklık; sözcüklerin, deyimlerin uygun yerde ve anlamda, noktalama işaretlerinin eksiksiz ve yerli yerinde kullanılmasıyla sağlanır. Değişik anlamlara gelen cümleler, belirgin olmayan bağlantılar, mantıksal yapıdaki kopukluklar, anlatımın açıklığını engeller. Açık olmayan anlatımlar için, “kapalı anlatım”, 'bulanık anlatım”, “karanlık anlatım”, “anlam belirsizliği” gibi kavramlar kullanılır.
Akıcılık Anlatımda duraksamaya yol açacak hiçbir unsura yer vermemektir. Bunun için anlatımın hiçbir engele uğramadan akıp gitmesi, ses akışını bozan, söylenmesi güç seslere ve kelimelere yer verilmemesi, gereksiz söz tekrarından kaçınılması, karmaşık ve anlaşılması güç cümle kullanılmaması, sözün uzatılmaması, gerekli yerde deyim ve terimlerden yararlanılması gerekir. Akıcı anlatımda; dilin takılacağı pürüzler, ilgiyi azaltacak ve dağıtacak duraksamalar bulunmaz. Ayrıca, anlatımda çeşitlilik de, akıcılığı sağlar. Kolayca ve istekle okunan bir yazının, akıcılık niteliği vardır.
Yalınlık Anlatımın sade, süssüz ve gösterişsiz olmasıdır. Söylenmek istenenin kısa ve kesin ifadelerle dile getirilmesidir. Yalın bir anlatım; düşünceyi, dolambaçlı, yollara sapmadan doğrudan ortaya koyan, sözcükleri zorlamasız kullanan anlatımdır. Bu özellikler anlatımın anlaşılmasını da sağlar.
Duruluk Anlatımın gereksiz kelimeler içermemesi, metni oluşturan bütün öğelerin yerli yerinde kullanılmasıdır. Anlatımdan çıkarılan bir kelime, cümle veya paragraf anlamda bir daralma veya bozulmaya yol açmıyorsa gereksizdir. Duru bir anlatımdan tek sözcük çıkarılamayacağı gibi, anlatıma tek sözcük de eklenemez.
Yirminci asra kadar denizler insanlar için bir bilmece olarak kalmıştır. Oysa günümüzde deniz araştırmaları ve deniz bilimlerine büyük ilgi vardır. Nitekim televizyonlardaki birçok belgesel, denizleri konu almakta, tabiatın dengesini gün ışığına çıkarmaktadır.
Bu metin, kolay anlaşılır şekilde düzenlenmiştir. Bu metinde anlatımı duraksamaya uğratacak hiçbir unsura yer verilmemiştir. Sade, süssüz ve gösterişsiz bir anlatım benimsenmiştir. Gereksiz kelimeler yoktur. Metni oluşturan bütün öğeler yerli yerinde kullanılmıştır. Öyleyse bu metnin “açık, akıcı, yalın ve duru” bir anlatımı vardır.
zambak yayınları