CÜMLENİN ÖĞELERİ ETKİNLİK SORULARI-1
A. Aşağıdaki cümlelerin yüklemlerini bulunuz, yüklemi ve yüklem görevli sözcüğün türünü alttaki boşluklara yazınız.
1. Bir gazeteye günlük yazılar yolluyorum.
(........................................................... )
2. Karşılaştığımız bazı durumlar bizi şaşırtabilir.
(........................................................... )
3. Şairin şiirlerindeki genel hava karamsarlıktır.
(........................................................... )
4. Gece, kör çobanların yarım türkülerini söyler yavaşça.
(........................................................... )
5. Düşünmeden yapılan davranışların insanları zora soktuğu ortadadır.
(........................................................... )
6. O yorgunluktan sonra sabaha kadar deliksiz uyudu.
(........................................................... )
7. Bu işin ikinci aşaması tasarımdır.
(........................................................... )
8. Lisedeyken hiçbir sınavda kopya çekmezdi.
(........................................................... )
9. Bir milletin geleceği, yarınları teslim alacak olan bugünün gençleridir.
(.....................................:.................... )
B. Aşağıdaki cümlelerin öznelerini bulunuz, özneyi ve öznenin niteliklerini (gizli, açık, gerçek, sözde, örtülü) alttaki boşluklara yazınız.
1. Düşüncelerimizin yapıcı olmasını isteriz hep.
(........................................................... )
2. Bir ağacın kesilmesi bir insanın ölmesi gibidir.
(........................................................... )
3. İçinde yaşadığı ortama şekil verme imkânına sahip tek varlıktır insanoğlu.
(........................................................... )
4. Hazır yorumların kalıplaştırıcı ve zihin köreltici olduğuna inanırım.
(........................................................... )
5. Mahkemece sanığın tutuklanmasına karar verildi.
(........................................................... )
6. Gerçek bir dostun sizin için yaptıklarını asla unutmayın!
(......................................... •............... )
7. Divan şiirinde sevgilinin yüzlerce âşığı vardır.
(........................................................... )
8. Çoğumuz Fuzuli'nin birçok beytini ezbere biliriz.
(........................................................... )
9. Yetişen gençlere bakarak ülkenin geleceği hakkında fikir sahibi olmak mümkündür.
(.............................................................)
C. Aşağıdaki cümlelerin nesnelerini bularak, nesneyi ve nesnenin türünü alttaki boşluklara yazınız.
1. Her zaman insanlardan gelen tebessümü bekleriz.
(........................................................... )
2. Cesareti olmayanlar başarı kazanamazlar.
(........................................................... )
3. Hiç kimse başarı merdivenini elleri cebinde tırman-mamıştır.
(........................................................... )
4. Kabukta dolaşan böcek meyvenin tadını alamaz.
(........................................................... )
5. Kıskançlığımızı ancak sevgi ile yenebiliriz.
(........................................................... )
6. Başarılı bir gelecek parlak bir eğitimden geçer, diyordu.
(........................................................... )
7. İşyerinde verimliliği arttırmak insan ve çevre etkileşimini iyi kurmayı gerektirir.
(........................................................... )
8. Teknolojinin hızla gelişmesi beraberinde bazı olumsuzluklar da getirecektir.
(........................................................... )
Ç. Aşağıdaki cümlelerin dolaylı tümleçlerini, alttaki boşluklara yazınız.
1. İnsanlara vermek istediği güzellikleri yüreğinde biriktirmiş.
(........................................................... )
2. Büyük bir düzen içinde mutlaka sorunlar yaşanacaktır.
(........................................................... )
3. Kardeşini karşısına aldı, ona gelecekten bahsetti.
(........................................................... )
4. Uygarlığın temelinde sevgi, saygı ve birlik yatar.
(............................,.............................. )
5. Batı eğitim sisteminden korku ve tehdit çok önceleri çıkarılmıştır.
(........................................................... )
6. Sene başından itibaren yoğun bir çalışma temposuna girdik.
(........................................................... )
7. Gelişen sanayi hem Türkiye'de hem de dünyada iş gücü ihtiyacını artırdı.
D. Aşağıdaki cümlelerde bulunan zarf tümleçlerini ve edat tümleçlerini alttaki boşluklara yazınız.
1. Hoşgörünün ve dolayısıyla sevginin bir gün yok olacağına asla inanmıyorum.
(........................................................... )
2. Kendimle baş başa kaldığımda ne yapacağımı bilemiyorum.
(........................................................... )
3. Yahya Kemal'in bazı şiirleri insanı derinden etkiler.
(........................................................... )
4. Seni görmeyi istedikçe beni bir yalnızlık duygusu kaplıyor.
(........................................................... )
5. Kişi doğru düşünemeyince, düşünme gücünü yitirebilir.
(........................................................... )
6. Kimse boş yaşamak için gelmemiştir dünyaya.
(........................................................... )
7. İnsanın yaşamına değer kazandırması, ancak vicdanının sesini dinlemesiyle olur.
(........................................................... )
8. Yaşadığımız şartları beğenmiyoruz, sürekli bunlardan şikâyet ediyoruz.
(........................................................... )
9. Kimseyle görüşmemek için telefonunu kapatıyor.
(........................................................... )
10. Yağmur sonrası güneş açınca havada inanılmaz bir görüntü oluşur.
(........................................................... )
11. Sürücülerin eğitimi sırasında bilgisayar destekli görüntüler de kullanılıyor.
(.............................................. .......... )
E. Aşağıdaki cümleler öğelerine ayrılmıştır. Bunların hangi öğeler olduklarını sırasıyla altlarındaki boşluklara yazınız.
1. Ankara'nın gecekondu mahallelerinin manzarası /insanda / garip duygular / oluşturur.
(........................................................... )
2. Top oynayan çocukların arasından geçerek /ilerledik.
(........................................................... )
3. Kadıncağız / bu sefer, / çocuğu kurtarmak için / bağıra çağıra/koşar.
(........................................................... )
4. Bulutların arasından / güneş ışıkları / bir ok gibi /yeryüzüne / iniyordu.
(........................................................... )
5. İnsanın kendisini keşfetmesi / küçük sulardan büyük denizlere açılmasıdır.
(........................................................... )
F. Aşağıdaki cümlelerin öğelerini bulup altlarındaki boşluklara sırasıyla yazınız.
1. Toprağın kokusunu, çiçeklerin rengini bu dağlarda öğrendim.
(........................................................... )
2. Bir sanatçı hiçbir zaman kendisi için eser üretmez.
(........................................................... )
3. Mutluluk paylaştıkça artan bir duygudur.
(........................................................... )
4. Hiçbir insan dış görünüşüne bakılarak değerlendirilemez.
(........................................................... )
5. insanı insan yapan unsurların başında insanın düşünme yeteneği vardır.
(........................................................... )
6. Çirkinlikle sanatı bir arada göremezsiniz kolay kolay.
(.................................................................................................................................................................................... )
7. Özgürlüğün yok edildiği bir yerde sanatın adını duyamazsınız.
(........................................................... )
8. Bir kimseye öykücü diyebilmemiz için, o kişinin anlattıklarının bize başka öyküleri hatırlatmaması ge¬rekir.
(... ,...................................................... )
9. Ozanlar şiir yazarken çoğu kez duygu ve düşüncelerini sözcüklerin yan anlamlarıyla anlatırlar.
(........................................................... )
10. Düşündüklerinin doğru olduğuna inanan kişi, bunları hiçbir engelle karşılaşmadan söyleyebilmeyi is¬ter.
(........................................................... )
11. Son yıllarda gençler arasında bağımlılık yapan maddelerin kullanım oranı giderek artıyor.
(........................................................... )
12. Yazarın eserlerini başarıya taşıyan en önemli unsur, eserlerinin dilidir.
(........................................................... )
13. Modern hayatın getirdiği zorluklar, kitapta özenle ele alınıyor.
(........................................................... )
14. Edebiyat dünyamızda aynı sanat görüşünü savunmayan; ama dost olan pek çok sanatçı vardır.
(.......................................................... )
15. Yağmur dünyanın en etkileyici tabiat olaylarından biri olmayı sürdürüyor.
(........................................................... )
16. Polislerin peşinde olduğu suçlulardan biri tehlikeli bir akıl hastasıymış.
(........................................................
CÜMLENİN ÖĞELERİ ÇALIŞMA KAĞIDI-2
A-Aşağıda sizin için hazırlanmış cümlelerdeki ögelerin adını yazar mısın?
- Durakta bekleyen yolcular otobüsü kaçırmış.
- Yusuf Hoca geçen gün çok sinirlendi.
- Dün izlediğim film güzeldi.
- Geçen hafta terk etti, yıllardır yaşadığı mahalleyi.
- Babanla yarın nereye gideceksin?
- Cama taş atan kimdi?
- Beni geçen gün sen mi aradın?
- Ahmet bir iş yaparken kılı kırk yarar.
- Zilin çaldığını duyunca tüm öğrenciler içeri girdi.
- Geçen gün sokaktaki bütün çöpler toplandı.
- Rakibine hakaret eden oyuncu maçtan atıldı.
- Doğum günü yaklaşan babamıza hediye aldık.
- Başarıya giden yolda sessizce ilerledi.
- Beni görebilmek için uçakla Ankara ‘ya geldi.
- Kalemlerini,silgisini ve defterlerini çantaya yerleştirdi.
- Dünyanın en güzel yemeği, annemin bana yaptıklarıdır.
B) AŞAĞIDA VERİLEN SORULARA UYGUN CÜMLELER KURUNUZ.
• NEREDEN/NE/ALDIK.
• KİM/NE ZAMAN/NEREYE /GİTTİ.
• NİÇİN/NE İLE/NEREDEN/GELDİ.
• KİM/NEREYE/NEYİ/GETİRDİ.
• KİM/NE/VERDİ
• NEZAMAN/ KİM/ NE KADAR/ UYUDU.
• NEREDEN/NİÇİN/NE/ALDI.
C)AŞAĞIDAKİ CÜMLELERDEKİ ÖZNELERİ BULUP TÜRÜNÜ YAZINIZ.
- Öğretmen derse geç gelenleri uyardı.
- Geçen hafta İzmir’ e gittik.
- Dün gece Çivril’de banka soyulmuş.
- Yarın okula gideceksin.
- Teyzemin oğlu yarın bize gelecek.
- Okul bahçesine çeşit çeşit çiçekler dikildi.
D)Aşağıdaki cümleleri uygun nesnelerle( işten etkilenen varlık) tamamlayınız.
BELİRTİLİ NESNE(-İ) KİMİ/NEYİ? BELİRTİSİZ NESNE KİM/NE?
Kardeşim benden……………….istedi.
Ömer okulda……………………………..unutmuş.
Babam dün………………………………tamir etti.
Arkadaşım doğum günümde bana………………………..almış.
……………………………….çok seviyorum.
Geçen ders…………………………………işledik.
E)AŞAĞIDAKİ CÜMLELERİ UYGUN DOLAYLI TÜMLEÇLERLE ( YER TAMLAYICISI) TAMAMLAYINIZ.
YÖNELMELİ D.T.(-E) BULUNMALI D.T.(DE) ÇIKMALI D.T.(-DEN)
Kime/kimde/kimden? neye/neyde/neyden? nereye/nerede/nereden?
• Geçen yaz ailemle………………………..gittik.
• On gün önce…………………………deprem oldu.
• ……………………………bana güzel bir hediye geldi.
• Elindeki şekerlerin birkaçını…………..verdi.
• ………………………uzun süre sonra haber geldi.
• Bir süre sonra………………………başladı.
• Kardeşime…………………hastalık bulaştı.
F)AŞAĞIDAKİ CÜMLELERİ UYGUN ZARF TÜMLEÇLERİ (BELİRTEÇ TÜMLECİ) İLE TAMAMLAYINIZ VE CÜMLEYE HANGİ ANLAM İLGİSİNİ KATTIĞINI BELİRTİNİZ.
NASIL?(DURUM) NE ZAMAN(ZAMAN) NE KADAR(MİKTAR) NİÇİN(AMAÇ/NEDEN) NE İLE(ARAÇ) KİM İLE(BİRLİKTELİK) NEREYE (YÖN) (yalın halde olması gerekir.)
Babam dünkü taplantıda……………………..konuşmuş. (………………………..)
Yarınki sınava………………….. çalıştım.(…………………………)
………………………………………için buraya gelmiş.(………………………..)
Zil çalınca tüm öğrenciler………………… girdi.(……………………………)
Yakın arkadaşım Ali İzmir’de…………………. Kaza yapmış(……………..)
Ders bitince………………………. Çarşıya gideceğiz.(…………………….)
Dün dayımlar Almanya’ya…………………gitti.(……………………..)
G)AŞAĞIDAKİ CÜMLELERİ ÖGELERİNE AYIRINIZ.
- Türkiye Cumhuriyeti, 29 Ekim 1923’te kuruldu.
- Atatürk, 20. Yüzyılın en büyük lideridir.
- Beni bahçedeki yemeğe neden çağırmadın?
- Bir süre bekledikten sonra bana doğru yönelerek bağırmaya başladı.
- Çok uzaklardan gelen göçmen kuşlar biraz soluklanıp yola koyuldular.
- Yolda yürürken arkamdan aniden yaklaşan adam bana adımı sordu.
- Kardeşim annem mutfağa girince bilgisayarı açtı.
- Okula giderken sana seslenen kimdi?
- Seninle seve seve oraya giderim.
- Bayramda el öpüp harçlık toplamak için epey dolaştık.
- Annem sofraya peynir, zeytin ve bal koydu.
- Sorunlarımızı konuşarak çözmeliyiz.
- Yeni doğan kardeşim beni meraklı gözlerle izledi.
- Bizimle sen de gelir misin?
H- AŞAĞIDAKİ CÜMLELERİ ÖGELERİNE AYIRINIZ VE VURGULU ÖGEYİ BELİRTİNİZ.VURGULU OLMA SEBEBİNİ ALTINA YAZINIZ.
Geçenlerde /iki kafadar /okuldan kaçıp /sinemaya /gitti.
………………………………………………………………………
Duyuyorum/ uzaklardan kulağıma çalınan sesleri.
………………………………………………………………………
Egenin incisi İzmir,/ Türkiye’nin batısındadır.
………………………………………………………………………
Ayşe/ yarın/ nereden/ gelecek?
………………………………………………………………………
Öğretmene /beni/ Öykü mü/ şikayet etmiş?
……………………………………………………………………
I)AŞAĞIDAKİ CÜMLELERDE ARASÖZLERİN CÜMLEDE HANGİ ÖGENİN AÇIKLAYICISI OLDUĞUNU BELİRTİNİZ.
Annemi, dünyanın en eşsiz kokulu çiçeğini, çok seviyorum.
Deniz, hayattaki en iyi dostum, dün hayata gözlerini yummuş.
Okulda, ikinci evimde, güzel vakit geçiriyorum.
Kış geceleri, sessizliğin yıldızla dans ettiği anlar , şiir yazarım.