MAKALE ÖZELLİKLERİ

Page 1 of 2

MAKALE ve ÖZELLİKLERİ

Makale, bir fikri, bir bilgiyi, ya da bir maksadı herkese ulaştırmak amacıyla gazete, ya da dergi sütunlarına konan bir yazı türüdür. Makale her alanda, her konu üzerinde yazılabilir. Yakın zaman içinde olup biten siyasal, ekonomik ve sosyal davranışlar üzerinde makale yazılabileceği gibi, geçmişe ait incelemeleri ve bilimsel araştırma sonuçlarını haber veren makaleler de yazılabilir.

Yalnız makalelerin edebî ve mesleki olmak üzere iki bölüğe ayrıldığını hatırdan çıkarmamak gerekir. Edebî makaleler, ediplerle edebiyattan anlayanlar tarafından yazılırlar.

Makalenin öteki türlerden ayrılan en önemli özelliği, işlediği fikri, ortaya koyduğu birtakım kanıtlarla ispata çalışmasıdır, örneğin siyaset ve memleket idaresi hakkında makale yazan bir yazar, terör idaresinin kötülüğü konusunu işlerken, önce kendi düşüncelerini ortaya koyar. Terör idaresinin fenalığını, memleketi uçuruma götürmekte olduğunu anlattıktan sonra, böylesi bir tutuma bağlanmış olan bir idarecinin, önünde sonunda kellesini vereceğini belirtir. Bu düşüncelerinin doğruluğunu da tarihten örnekler göstererek ispatlamaya çalışır, örneğin Neron'u Lui XVI'yı, Hitler'i, Musolini'yi davranışları ve sonuçlan bakımından örnek gösterip, düşüncesini ispatlayabilir.

Öteki alanlarda yazılan makalelerde de konunun özel ligine göre birtakım kanıtlar ileriye sürülerek düşünce ispatlanabilir, iyi bir makalede en az şu niteliklerin bulunması gerekir.

a) Taşıdığı fikir, güçlü ve ilgi çekici olmalı; zamana ve şarta göre değişmemelidir.

b) Fikri ispatlayan kanıtlar, mantıkî ve nesnel, olmalıdır.

c) Gereğinden fazla uzun yazılmamalıdır.

d)Anlatım, herkesin anlayabileceği sadelik ve nitelikte ol-

malıdır.

Gazetelerde ve dergilerin birinci sütunlarında yazılan makaleler başmakale dendiğini de unutmamalıdır.

***

Makale, herhangi bir konuda bir görüş ve düşünceyi ileriye sürmek, savunmak, ya da desteklemek için yazılan gazete ve dergi yazısıdır.
Makalede, görüş ve düşünceler belgelerle kanıtlanmak zorundadır. Denemede, fıkrada ise, görüş ve düşünceler kesin sonuçlara varılmadan anlatılır.
Şiir, sanat, insan hakları, iktisat, hukuk, ahlak, tarım v.b... gibi her konuda makale yazılabilir. Buradan yola çıkılarak makaleler konularına göre çeşitlere ayrılır: Sanat (edebiyat, tiyatro, resim, musiki, dans, mimarlık...), bilim (tıp, hukuk, biyoloji, v.b), siyaset, toplumu ilgilendiren herhangi bir şey (spor, v.b) birer makale konusu olabilir.
Makaleler, günlük yazıldıktan sonra bir araya getirilerek makale kitapları şeklinde yayınlanabilir.
Makaleler gazete ve dergilerde yayınlanır.
Günün siyasal, toplumsal, vb. olaylarını yorumlamak üzere, gazetenin ya da derginin ilk sütununda belli bir yazarın düzenli olarak yazdığı makalelere başmakale, o işi üstlenen yazara da başyazar denir. Gazetenin okuyucu sayısı üzerinde de etkilidir başyazar.
Kimi insanlar, başyazar gazete değiştirdiğinde ya da beğendikleri makale yazarı artık eskisi kadar etkili ve tutarlı yazmadığında gazetelerini değiştirirler. Bu yüzden makale yazmak çok önemlidir. Makale yazarı, okuyucu ile bağını koparmamak zorundadır.
Makale, bütün dünyada, gazete ile birlikte doğmuş ve gelişmiş bir yazı türüdür.
Türkiye'de ilk çıkan gazeteler resmî (Takvim-i Vakayi, 1831), ya da yarı resmî (Cerîde-i Havâdis, 1840) idi; bunlarda sadece haber yayınlanırdı. Makale türü, Şinasi (1826-1871) ile Agâh Efendi (1832—1885)’nin birlikte çıkardıkları ilk özel gazete olan Tercümân-ı Ahvâl (1860)'de Şinasi'nin yazmağa başladığı makalelerle Türk basınına girmiştir.
Edebiyatımızda ilk makale, Şinasi'nin yazdığı “Tercüman-ı Ahvâl Mukaddimesi”dir.
Türk Edebiyatında hemen her sanatçı makale de yazmıştır. Bunlar arasında, makale yazmayı uğraş edinen yazarların başlıcaları şunlardır: Şinasi, Ziya Paşa, Namık Kemal, Ali Suavi, Ahmet Mithat, Ebüzziya Tevfik, Şemsettin Sami, Hüseyin Cahit Yalçın, Süleyman Nazif, Ziya Gökalp, Yakup Kadri Karaosmanoğlu, Refik Halit Karay, Falih Rıfkı Atay, Nadir Nadi, vb.