CUMHURİYET DÖNEMİ MİLLİ EDEBİYAT ZEVK ve ANLAYIŞINI SÜRDÜREN HİKAYE ve ROMAN

CUMHURİYET DÖNEMİ ANLATMAYA BAĞLI METİNLER

Milli Edebiyat Zevk ve Anlayışını Sürdürenler

Anlatmaya bağlı edebî metinleri ve bu türde eser veren sanatçıları şu başlıklar altında inceleyeceğiz:
Millî edebiyat zevk ve anlayışını sürdüren eserler
Toplumcu gerçekçi eserler
Bireyin iç dünyasını esas alan eserler
Modernizmi esas alan eserler
Atatürk ilke ve inkılaplarının Anadolu’ya benimsetilmesi ile ilgili konuları işlemişlerdir.
Roman ve hikâyelerde halkın ve Anadolu insanının yaşama tarzı konu edilmiş, yanlış batılılaşmanın getirdiği ahlak bozuklukları, geri kalmış halk arasındaki hurafeler, halk-aydın ilişkisi ele alınmıştır.
Doğu- Batı çatışması işlenmeye devam edilmiştir.
Bu yılların üç önemli yazarı Halide Edip Adıvar, Yakup Kadri Karaosmanoğlu ve Reşat Nuri Güntekin’dir.
Refik Halit Karay’ı da sayabiliriz.

MİLLİ EDEBİYAT ZEVK VE ANLAYIŞINI SÜRDÜRENLERİN GENEL ÖZELLİKLERİ

ROMAN

Millî edebiyat zevk ve anlayışını sürdüren roman ve hikâyelerin genel özellikleri
Realizm akımının etkisinde kalınmıştır.
Birinci Dünya savaşı, Milli Mücadele, Atatürk ilke ve inkılapları, halkın yaşam tarzı, ahlak bozuklukları, yanlış batılılaşma, halk aydın ilişkileri ile ilgili konular işlenmiştir.

ROMAN VE HİKÂYELERİN GENEL ÖZELLİKLERİ

Hikâyelerde Moupasant tarzı (olay öyküsü), benimsenmiştir.
Anadolu'ya ve Anadolu insanına yönelme görülür.
Toplumsal faydadan çok bireysel zevk ortaya çıkmıştır.
Hikâyede konuşma diline yakın sade ve yalın bir dil tercih edilmiştir.
Halk ile aydınlar arasındaki sorunlar ele alınmıştır.
Batılı tekniğe yakın eserler verilmiştir.
Anadolu’yu çocukluğundan başlayarak tanıyan Reşat Nuri Güntekin, en çok, Anadolu’nun bilinmezlik içinde oluşundan etkilenmiştir.
“Çalıkuşu”, “Kan Davası”, “Yeşil Gece”, “Acımak”, “Kavak Yelleri” onun Anadolu’yla ilgili romanlarıdır.
Anadolu’nun değişik sorunlarıyla birlikte toplumu ilgilendiren değişik sorunlara da değinen yazar, “Kızılcık Dalları”, “Miskinler Tekkesi” ile “Son Sığınak” adlı romanlarında bu konuları ele almıştır.

REŞAT NURİ GÜNTEKİN

Birçok yazar gibi istibdat yıllarından (II. Abdülhamit dönemindeki baskı yılları) etkilenen Reşat Nuri “Damga”, “Harabelerin Çiçeği”, “Gökyüzü” adlı romanlarında bu konuya değinmiştir.
“Dudaktan Kalbe”, “Akşam Güneşi” ile ‘Bir Kadın Düşmanı” adlı romanlarında ise bireysel konuları ele almıştır.
Genelde topluma yönelik bir yazar olan Reşat Nuri, Türkçeyi özenli şekilde kullanmıştır.

HALİDE EDİP ADIVAR

Halide Edip Adıvar, Ziya Gökalp’in “Yeni Turan” adlı eserinden etkilenerek yazdığı “Ateşten Gömlek” ve “Vurun Kahpeye” adlı romanlarıyla Anadolu’ya açılmıştır.
Millî Mücadele yıllarında Anadolu’nun çeşitli sorunlarını yansıtan bu iki romandan sonra, “Zeyno’nun Oğlu” adlı romanıyla Doğu Anadolu’ya, Diyarbakır’a değin uzanır.
“Dönen Ayna” adlı romanında ise Anadolu’yu, köylü ve İstanbullu karşılaştırmasını yapar.
Halide Edip’le bütünleşmiş olan “Sinekli Bakkal” ve “Tatarcık” ise töre romanları olarak dikkati çeker.

YAKUP KADRİ KARAOSMANOĞLU

Yakup Kadri’nin romanlarında genellikle toplumun geçirdiği tarihsel evreleri buluruz.
Yakup Kadri Karaosmanoğlu’nun, Anadolu’ya açılışının ürünü “Yaban”dır. Olaylarının, Eskişehir, Kütahya, Simav dolaylarında geçtiği romanda Millî Mücadele yıllarının Anadolu’su verilirken, köyün ve köylünün durumu yansıtılır.
“Ankara” adlı romanında da Millî Mücadele yılları ile Cumhuriyetin ilk yıllarının Ankara’sı verilerek bir kalkınma öyküsü anlatılır.
En son yayımlanan roman olmakla birlikte “Hep O Şarkı” adlı eser, Abdülmecit, Abdülaziz, V. Murat dönemleriyle Abdülhamit döneminin yirmi yılını vererek, “Kiralık Konak” romanının temelini oluşturur.
“Kiralık Konak” romanında yazar, Tanzimat Döneminden başlayarak, kuşaklar arasındaki çatışmayı verir ve çöküşü sergiler.
İzleyen romanlarda Cumhuriyet dönemini anlatır.
“Bir Sürgün” ve “Hüküm Gecesi”nde II. Abdülhamit Dönemini, “Sodom ve Gomore”de İstanbul’un işgal yıllarının, “Panaromalar” (Panaroma I, Panaroma II)’da Cumhuriyetin ilanından 1952’ye değin geçen yılların değerlendirilmesi yapılmıştır.
“Nev Bahar” ise tekkelerin yozlaşmasını yansıtır.

REFİK HALİT KARAY

Refik Halit Karay’ın ilk romanı, “İstanbul’un İçyüzü” adlı eseridir. Bu romanda; ana olay yoktur, birbirinden bağımsız olaylar ve kişiler ayrı ayrı bölümlerde verilmiştir, eski ve yeni yaşam tarzları karşılaştırmıştır. Bu bakımdan bu roman, edebiyatımıza büyük bir yenilik kazandırmıştır.
Yazarın bir diğer romanı ise Bugünün Saraylısı adını taşır. Bu romanda; II. Dünya Savaşı sırasında, İstanbul’da yaşayan yabancılara verilen yüksek değer ve yabancı hayranlığı anlatılır. Psikanaliz içeren bölümler de vardır.
Daha çok aşkı ve kadınları konu alan “Yezidin Kızı”, "2000 Yılın Sevgilisi”, “Bu Bizim Hayatımız”, “Nilgün” gibi romanlarıyla tanınmıştır.
Yazarın en önemli özelliklerinden biri ise, merak unsurunu çok sık kullanmasıdır.
Öykü, roman, anı, deneme, tiyatro, fıkra, mizah… türlerinde eser veren sanatçı Türkçeyi büyük bir başarıyla kullanmıştır.

MİLLİ EDEBİYAT ZEVK VE ANLAYIŞINI SÜRDÜRENLER

HİKÂYE

Hikâyenin İstanbul dışına çıkıp Anadolu’ya açılması ise Meşrutiyetten önce gerçekleşmiştir.
Bu açılımda ilk eser Nâbizade Nâzım’ın gerçekçi edebiyata örnek vermek amacıyla yazdığı Karabibik’tir.
Daha sonra köyü, köylüyü anlatan ikinci eser Ebubekir Hâzım Tepeyran’ın Küçük Paşa’sıdır.
Üçüncü örneği Memleket Hikâyeleri’yle Refik Halit Karay verir.
Millî Edebiyat Döneminde Ömer Seyfettin hikâye türünün gelişip yaygınlaşmasını sağlamıştır. Cumhuriyet Dönemi ilk yıllarının roman yazarları olan
Halide Edip, Yakup Kadri, Reşat Nuri Güntekin ve Refik Halit Karay hikâye de yazmışlardır.
Halide Edip Adıvar, Yakup Kadri Karaosmanoğlu ve Refik Halit Karay da Maupassant’ın etkisi açıkça görülmektedir.
Birçok özelliğiyle Maupassant’ı edebiyatımıza taşıyan Yakup Kadri Karaosmanoğlu, “anlatma tekniği” bakımından Daudet’nin de etkisi altında kalmıştır.
Edebiyatta sosyal problemlere yönelme, sanatçılarımızın en çok ilgilendikleri konular olmaya devam etmiştir.

REŞAT NURİ GÜNTEKİN

Hikâye kitaplarını dönemin ilk yıllarında yayımlayan Reşat Nuri Güntekin’dir.
Yazar “Tanrı Misafiri”, “Sönmüş Yıldızlar”, “Leyla ile Mecnun”, “Olağan İşler”, “Nenesi Kro” ve “Aşk Mektupları” adlarını taşıyan hikâyelerini Cumhuriyet Döneminde yayımlamıştır.
Hikâyelerinde daha çok, evlilikle ilgili konuları ele almış; bunun yanı sıra, meslek sahibi kadınların durumu, modern yaşayışın yanlış anlaşılması, dinin kötüye kullanılması, çocukların ve gençlerin eğitimi, geçim sıkıntısı gibi konulara değinmiştir.
Bu öykülerin dikkat çeken yanı, genellikle karşılıklı konuşmalarla düzenlenmiş olmasıdır. Yazarın öykülerinde yer yer duygusallık ağır basar, yer yer de gülmece yer alır.

YAKUP KADRİ KARAOSMANOĞLU

Yakup Kadri Karaosmanoğlu ise “Rahmet” ve “Millî Savaş Hikâyeleri” adlı eserlerini Cumhuriyet Döneminde yayımlamıştır.

REFİK HALİT KARAY

Anadolu’ya açılan, Anadolu insanının hayatını kendi şartları içerisinde ele alan diğer bir yazarımız Refik Halit Karay’dır.
O, karakter tahlilleriyle ve icat ettiği vakalarıyla bu türün başarılı örneklerini vermiştir.
Halkın sorunlarını, devrin şartlarına bağlı olarak anlatmıştır.
Konularını halkın arasından seçen Refik Halit Karay, gözlem kabiliyetini, güçlü anlatımıyla birleştirerek hikâyeciliğimizin yeni boyutlar kazanmasında etkili olmuştur.
Yazar, Cumhuriyet Döneminde yayımlanan “Gurbet Hikâyeleri” adlı eserinde bireysel gerçekleri sağlam bir gözlemle ortaya koymuştur. Kitapta memleket özlemi yoğun olarak işlenmiştir.

KONU ANLATIM VİDEOSU