Kullanıcı Oyu: 0 / 5

Yıldız etkin değilYıldız etkin değilYıldız etkin değilYıldız etkin değilYıldız etkin değil
 

II. Meşrutiyet döneminde

1908-1909 yularında İstanbul'da yayımlanan haftalık siyasî ve edebî mecmua.

 

20 Ramazan 1326 - 1 Şaban 1327 (15 Ekim 1908 — 18 Ağustos 1909) tarihleri arasında birinci yıl otuz sekiz, ikinci yıl kırk sekiz olmak üzere toplam seksen al­tı sayı yayımlanan mecmua, Abdülhak Şinâsi Hisar'ın babası Mahmud Celâleddin Bey tarafından çıkarılmıştır. Ceri­de, II. Meşrutiyet'in ilânı ile ortaya çı­kan hürriyet havası içinde peş peşe neş­redilen mecmualardan biridir. Bu de­vir gazete ve dergilerinin hemen hemen hepsi gibi Ceride de başlığının etrafını, yukarıda "hürriyet", sağda "adalet", sol­da "müsavat" kelimeleriyle çerçevelemiştir.

Mecmua, ilk sayının birinci sayfasın­da "Mukarrer Meslek" başlıklı makale­de takip edeceği yolu şu şekilde açıkla­maktadır: "Hürriyet, müsavat, adalet dairesinde menâfi-i mülk ü millete hiz­met etmek, şahsiyattan âzâde kalmak, matbuatla tevaggul etmeyen ekâbir ve meşâhiri hayırlı neşriyata alıştırmak, Osmanlı gazetelerinin münderecâtından fikrimizce de pek fâideli kısmını bervech-i ihtisar tekrar etmek, ecnebi matbuatın­dan ve bazı memâlik gazetelerinden Os­manlılar aleyhine neşriyyât-ı muzırra ve müşevvişe vukuu görülür veya haber ve­rilir ise ilel ve esbabı hakkıyla anlayıp izhâr mâ fi'z-zamîre çabalamak ola­caktır."

Gazetenin sahibi ve başmuharriri Mahmud Celâleddin Bey Nâmık Kemal'in ya­kın dostlarındandır. II. Abdülhamid dev­rinde Jön Türk olarak faaliyet göster­miş, takibata uğramış ve yazı yayımla­ması yasaklanmıştır. Kendisini, ilk çıkar­dığı dergi olan aylık Hazîne-i Evrâk'la (1297-1298 r./1881-1882) tanıtmıştır. Da­ha sonra kadınlara mahsus aylık İnsa­niyet (1329h./ 1327r./ 1911) adlı mec­muayı sadece iki sayı çıkarabilmiş, Abdülkadir Kâmî Bey'in on dokuz sayı ya­yımladığı haftalık Fen dergisinin (1329h./ 1327r./1911) yazı heyetinde de bulun­muştur.

Ceride'nin yazı işleri müdürlüğünü Hasan Bedri Paşa (İşkodra askerî valisi) yapmıştır. Yazı kadrosunda Abdülhak Hâmid, Ali Ekrem (Bolayır), Nigâr Hanım, Nasûhi Bey (şair), Rızâ Han Dâniş (şair), Recâizâde Ekrem, Sâmipaşazâde Sezai, Abdurrahman Âdil, Abdullah Bey (Aydın mebusu), Hasan Bey (Basra valisi), Faik Rüşdü, Şair Eşref ve Sâmih Bey gibi dev­rin tanınmış yazarları toplanmıştı. Mec­muada Mahmud Celâleddin Bey'in im­zalı ve "M. C." rumuzlu makaleleri, Ha­san Bedri Paşa'nın "H. B." rumuzlu as­kerliğe dair ve ilk Türk elektrik mühen­disi Mehmed Refik Bey'in fenne dair ya­zılan, devrin iç ve dış meseleleriyle ilgili Ali Nihad Bey'in "Sakınalım" başlığı al­tındaki ikaz makaleleri değerli yazılar­dır. Said Paşa'nın (sadrazam) "Gazeteci Lisanı" adlı eseri de yine burada tefrika edilmiştir (11-45. sayılar). Mecmuada ya­yımlanan ve belge mahiyetinde olan, Hü­seyin Hüsnü Paşa imzalı "Hareket Ordu­su Beyannâmesi" (sy. 3) ve "II. Meşrutiyet'in Matbuat Kanunu" da (sy. 46) önem­li yazılardandır.

Cerfde'nin idarehanesi, İstanbul'da bugünkü Ebüssuud caddesinin Ankara caddesi girişinde, sağ sırada Asaduryan Matbaası'nın üstünde idi. Mecmua yayın hayatı boyunca başlangıçta çizdiği yol­dan hiçbir şekilde ayrılmamıştır.

Cerîde adını taşıyan diğer bir yayın organı da Pehlivanzâde Ahmed Faik Bey tarafından 1890-1891 yıllarında Edir­ne'de yayımlanmıştır. Aynı adı taşıma­sından dolayı bazan birbirine karıştırı­lan bu iki yayın organından ikincisi, iki yıla yakın bir süre içinde haftada iki gün (pazartesi ve perşembe) olmak üzere 266 sayı yayımlanan mahalli bir gazetedir. Tam bir koleksiyonu Edirne Selimiye Kü­tüphanesinde bulunmaktadır (nr. 2658).

Bibliyografya:

Hasan Duman, Katalog, s. 55, 56; Necmet­tin Türinay, Abdülhak Şinasi Hisar, Ankara 1988, s. 22-24, 28-37; Adnan Önelçin, Trakya Basını, İstanbul 1972, s. 16.

  yad Ebüzzİya , DİA, 7.CİLT

SON EKLENENLER

Üye Girişi