Ahmed Şuayb (1876 - 1910)
Servet-i Fünûn edebiyatında tenkit yazılarıyla kendisini göstermiştir. Bu dergide yazmasına rağmen Servet-i Fünûncuları da “içeriden” eleştiren ilk olmuştur. Edebî eserlerin bilimsel metotlarla ve kuvvetli bir kültüre dayanılarak tenkit edilmesi gerektiğini savunmuştur. Bu bağlamda özellikle sosyoloji ve psikoloji bilimlerinden yararlanılması gerektiğini vurgulamıştır. Faguet, Lemaitre gibi tenkit ustalarını takdir etmekle birlikte Taine onun en sevdiği ve en çok etkilendiği yazar olmuştur. Tevfik Fikret’in teşviki ile Servet-i Fünûn dergisinde, 1899 Ekim’inden itibaren “Hayat ve Kitaplar” başlığı altında tenkitler yazmıştır. Bu yazılar sonra (1913) aynı adla kitaplaştırılmıştır.
Ahmed Şuayb, 19. asır Batı Avrupa’sının düşünce ve sanat yaşamında büyük etkiler bırakan önemli kişilikler hakkında tenkitler kaleme almıştır. Bu tenkitleri, onlar hakkında yazılmış güvenilir kaynaklardan hareketle, yeni sentezlere ulaşarak yazmıştır. Ayrıca Servet-i Fünûn dergisinin Esmar-ı Matbûât sütununda, Fransız basınından günü gününe takip ettiği sanat, düşünce ve edebiyatla ilgili güncel bilgileri de aktarmıştır. Böylece genç nesillerin Batı düşünce ve edebiyat dünyasını yakından izlemelerine zemin hazırlamıştır. Ahmed Şuayb’in, Servet-i Fünûn edebiyatının genel durumu ve bazı sanatçılar hakkında yaptığı denemeler, zamanının en Batılı ve ciddi tenkit örnekleri arasında yer almaktadır. Yazar, bu denemelerinde, konu ve kişileri yalnız kusurları ile değil, doğru ve güzel yanlarıyla da ele almıştır. Yumuşak ve ağırbaşlı bir anlatımla yapıcı bir tenkit anlayışı yaratmayı başarmıştır. Zamanının Fransız edebiyatını Türk edebiyatına taşımakla kalmamış, realizm ve natüralizm akımlarının da iyice tanınmasını sağlamıştır.
Eserleri: Hayat ve Kitaplar (1901); Ulûm-ı İktisadiye ve İçtima-ye Mecmuası (dergi, 1908-1910); Hukuk-ı Umumiye-i Düvel Rıza Tevfik ve Mehmet Cavit’le yazdığı devletler hukuku, 1912); Hukuk-ı İdare (ders kitabı); Esmar-ı Matbuat (Basın Meyveleri).
