Recaizâde Mahmut Ekrem’in Romancılığı
Tanzimat edebiyatımızın en önemli şairleri ve yazarları arasındadır. Recaizâde Mahmut Ekrem; şiir, eleştiri, hâtıra, çeviri, inceleme, hikâye, roman, tiyatro alanında 25’i aşkın eser vermiştir. En tanınmışları: Afife Anjeiik (piyes), Muhsin Bey (hikâye) Şemsa (hikâye) ve Araba Sevdası (roman)’dır.
Edebiyatımıza yeni, daha doğrusu batılı edebî türlerin kazandırılmasında Recaizâde Mahmut Ekrem’in de emeği vardır. Hikâye ve roman, işte bu yeni edebî türlerdendir. Ancak öncelikle şunu belirtmek gerekir ki yazar, bu türleri 1890’larda kalende almıştır. Saime ile ilk hikâye denemesini yapmış, fakat bu eser tefrika edilirken hükümetçe yarıda kesilmiştir. Muhsin Bey romantik bir aşkın hikâyesidir. Onun bu türde en tanınmış eseri Araba Sevdası yahut Bihruz Bey’in Âşıklığı adlı romanıdır. Batılı yaşayış tarzına özenmenin aşırılığını eleştiren bu roman, edebiyatımıza Bihruz Bey tipini kazandırmıştır. Ahmet Mithat’ın Felâtun Bey’le Rakım Efendi romanında da Araba Sevdasındaki tema daha önce ele alınmış olmakla beraber, Araba Sevdası onunla karşılaştırılmayacak kadar moderndir. Ahmet Mithat Efendi, Doğulu (Rakım Efendi) ve Batılı (Felatun Bey) iki tipi karşılaştırırken Recaizâde Mahmut Ekrem yalnız batılılaşmayı hazmedemeyen bir tipin (Bihruz Bey) yaşamını işlemiştir. Romanın kahramanı Bihruz Bey, birçok noktada, Ahmet Mithat’ın Felatun Bey’ine benzemektedir.
Araba Sevdası, konunun seçilişi ve işlenişi bakımından realizmin, aşkın başlaması ve gelişmesi bakımından da romantizmin en güzel örneğini sergilemektedir. Romanın bir başka özelliği ise yazarın roman tekniğini iyi kavramış olduğunu göstermesidir. Bununla birlikte Araba Sevdası teknik bakımdan zayıf bir romandır. Teknik bakımından Batılı anlamdaki romanları Halit Ziya, Servet-i Fünûn döneminde yazmıştır.
Recaizâde Mahmut Ekrem, Araba Sevdası’nda, arada Fransızca kelimeler olsa da, çoğunlukla Osmanlıca kelimeler kullanmıştır. Romanın dili bu yüzden yalın değildir. Yazarın kullandığı sözcükler, özellikle seçilmiş gibidir. Çok zengin anlamlı kelimeler kullanılmıştır. Recaizâde Mahmut Ekrem’in kendine göre özgü bir anlatımı vardır. Bu dil, yaşadığı dönemin edebiyat anlayışı (Tanzimat’ın ikinci dönemi) ile uygunluk göstermektedir.
Edebiyatımızda polemiğin gelişmesinde Recaîzâde Mahmut Ekrem’in de katkıları vardır. O, değişik edebî konuları gündeme getirirken zaman zaman edebî tartışmalara girmekten geri kalmamıştır.
Recaizâde Mahmut Ekrem’in en dikkat çekici özelliği kuramcı oluşudur. Bu yönü ile o, edebiyatımızın düşünen adamı olarak tanınmıştır. Batılı düşünce ve görüşleri edebiyatımıza kazandıran odur. Yeni yetişen gençleri destekleyen, onlara yön veren de odur. Kısacası Recaizâde Mahmut Ekrem, Tanzimat edebiyatının çok yönlü bir sanatçısıdır.
Araba Sevdası’nda, gerek olay ve gerekse karakterler tamamıyla doğal ve yerlidir. Karakterlerin ve olayların betimlemesinde realizme son derecede bağlı kalınmış ve realist romana örnek verilmiştir.
Recaizâde Mahmut Ekrem, “Araba Sevdası” romanıyla Türk roman tarihimizde, romantizmden realizme geçen ilk romancımızdır.
İLGİLİ İÇERİK
SERVET-İ FÜNÛN İLE TANZİMAT ROMANININ KARŞILAŞTIRILMASI
TANZİMAT EDEBİYATI ÖSS/ÖYS/LYS SORULARI
TANZİMAT EDEBİYATI ÖĞRETİCİ METİN ÖRNEKLERİ
TANZİMAT I.DÖNEM ve II.DÖNEMİN DİL ANLAYIŞLARI
TANZİMAT II. DÖNEM SANATÇILARI
TANZİMAT EDEBİYATI (1860-1896)
- << Önceki
- Sonraki
