Yakup Kadri Karaosmanoğlu (1889 -1974)
1889'da Kahire'de doğan sanatçı, 1974'te Ankara'da öldü. İlk ve orta öğrenimini Manisa, İzmir ve İskenderiye'de tamamlayıp İstanbul'a geldi. İkdam ve Peyam gazetelerinde makale ve hikâyeler yazdı. Millî Mücadele sırasında Anadolu'da Mustafa Kemal'in yanında yer aldı.
Yakup Kadri, yirminci yüzyıl Türk edebiyatının en tanınmış roman yazarlarından biridir. Eserlerinde Türk toplumunun Tanzimat'tan Atatürk Türkiye'sine kadar olan yaşamını güçlü bir biçimde yansıtmıştır. Gerçekçi küçük hikâyeler ve mensur şiirlerden sonra romana geçmiş, romanla-rında birbirini tamamlayan toplumsal ve bireysel yaşamı bir zincir hâlinde anlatmıştır. Sanatçı, içinde yaşadığı toplumun sorunlarına eğilir, bunlara kafa yorar. Romanlarındaki tiplerin büyük bir bölümü iç dünyaları zengin, karamsar, törelere bağlı, düzensiz kişilerdir. Hemen her romanında tarihî olaylara bağlı insanların kişiliklerini yansıtır.
Betimleyici, çözümleyici, tezci yönleri ile dikkat çeken bir sanat adamıdır. İlk dönemlerinde Servet-i Fünûn'un etkisiyle ağır bir dil kullanır; fakat Millî Edebiyat akımına girdikten sonra dili yalınlaşır ve akıcı, çekici bir hâl alır. Hikâye, roman, anı, tiyatro, deneme, makale, oyun, monografi, şiir türlerinde eserler vermiştir.
1920'de roman yazmaya başlayan sanatçı, bireysel bunalımlardan çok, toplumsal sorunları ele alır ve bütün dikkatiyle Türk insanı üzerine yönelir. Onun romanlarında, Batı uygarlığı ile karşılaşan insanımızın değişen yaşam biçiminin anlatıldığı görülür.
Yazarlık yaşamı boyunca Batı edebiyatına da sıkı sıkıya bağlı kalmış; Flaubert, Balzac ve Emile Zola'dan etkilenmiştir. Sanatçı, 1955'ten sonra da anıları dışında kitap yazmamıştır.
Eserleri
Roman: Kiralık Konak, Nur Baba, Erenlerin Bağından, Sodom ve Gomore, Hüküm Gecesi Yaban, Ankara, Bir Sürgün, Panorma, Hep O Şarkı.
Hikâye: Bir Serencam, Millî Savaş Hikâyeleri, Rahmet.
Anı: Gençlik ve Edebiyat Hatıraları, Zoraki Diplomat, Anamın Kitabı, Vatan Yolunda, Politikada 45 Yıl.
Makale: Kadınlarımız, Seçme Yazılar, İzmir'den Bursa'ya (Halide Edip, Falih Rıfkı Atay ve Mehmet Asım Us ile birlikte), Kadınlık ve Ergenekon, Alp Dağları'ndan ve Miss Chalfrin'in Albümünden
Monografi: Atatürk, Ahmet Haşim.
Şiir: Erenlerin Bağından, Okun Ucundan.
Oyun: Nirvana.
Kiralık Konak: Yazarın ilk romanıdır. Roman 1908 -1918 yılları arasındaki dönemi konu alır. Bu eserde aile hayatıyla ilgili sorunlar, insanımızdaki değişmeler ve toplumsal buhranlar işlenir. Eserdeki hâkim bakış açısı ise konak çevrelerinde geleneksel yaşam biçimi sürdürecek nitelikte bir neslin yetişmemesidir. Kiralık Konak, farklı devirleri temsil eden Naim Efendi ile torunu Seniha arasındaki çatışma üzerine kurulmuştur.
Nur Baba: Romanda üç mekânın çatışması anlatılır. Bunlar "düzensizliğin hâkim olduğu Nur Baba Tekkesi, Nigâr Hanım'ın yaşadığı konak -tekke ve bu konak arasında tam bir tezat söz konusudur- ve bir zamanlar cazibe merkezi durumundaki Safa Efendi'nin yahşidir.
Hüküm Gecesi: Sosyal yaşamın geniş biçimde anlatıldığı bir romandır. Bu romanda 1908-1911 yılları arasında meydana gelen siyasi olaylar anlatılır. İttihat ve Terakki partisi çevresinde gelişen olaylarla ilgili gözlemlere yer verilir. Yazar bu romanıyla aile ve tekke ile sınırlı bir mekânın dışına çıkar ve daha geniş bir çevreye açılır. Osmanlının bozulan durumu Ahmet Kerim aracılığı ile ortaya konur.
Ankara: Üç bölümden oluşan romandaki olaylar; Selma Hanım, Nazif Bey, Hakkı Bey ve Neşet Bey etrafında örgülenir. Romanda, Kurtuluş Savaşı yıllarındaki heyecanlı, ateşli Ankara ve bu süreçte Neşet Sabitin kişiliği etrafında yeni yetişen nesil anlatılır.
Sodom ve Gomore: Roman, Kaptan Jackson Reed, Leyla ve Necdet arasındaki ilişki üzerine kurulmuştur. Eserde Mondros Mütarekesi dönemindeki İstanbul yaşamı anlatılır. Eserde "Reed" işgalci güçlerin, "Leyla" o dönemdeki modern yaşamın, "Necdet" ise uyanmaya başlayan millî bilincin temsilcisidir. Reed ile Necdet arasında bir çatışma söz konusudur. Bu da eserde iki millî gururun çatışması olarak karşımıza çıkar.
