Servet-i Fünûn Şiirinde Kullanılan Nazım Şekilleri
Servet-i Fünûn hareketine katılan sanatçıların çoğu şairdir. Bu şairlerden Tevfik Fikret ile Cenap Şahabettin dışındakiler şiirde özgün ve kalıcı bir ses bırakamamışlardır.
Servet-i Fünûn sanatçıları şiirde, Abdülhak Hamit’in biçim yeniliklerini daha değişik alanlara götürerek, eski nazım biçimleriyle ilgiyi tamamen koparmışlardır.
Servet-i Fünûn şairlerinin nazım şekilleri bakımından yaptıkları değişiklik, Avrupa şiirinden aldıkları nazım şekillerini kullanmaları ve yine aruz vezniyle bir serbest nazım hareketi yapmalarıdır.
Onların, aruz ölçüsünün bütün kalıplarıyla uyguladıkları yeni nazım biçimleri, serbest şiire giden kapıyı aralamıştır. Nazım biçimlerindeki bu köklü değişiklik çalışmaları özellikle Tevfik Fikret ve Cenap Şahabettin gibi şairler tarafından başarıyla yürütülmüştür.
Böylece Divan edebiyatının “parça” güzelliği terk edilerek, “bütün” güzelliğini öngören bir şiir anlayışına varılmıştır.
SERVET-İ FÜNUN ŞİİRİ BİÇİM ÖZELLİKLERİ
NAZIM BİRİMİ
En küçük nazım birimi dizedir. Tanzimatçılar ise Divan edebiyatı nazım birimi olan beyti kullanmışlardır.
ÖLÇÜ
Ölçü yine aruz ölçüsüdür. Aruzu Türkçeye başarıyla uygulamışlardır.
Hece ölçüsü yalnızca Tevfik Fikret'in çocuk şiirlerinde kullanılmıştır.
UYAK TÜRÜ
Uyak anlayışı değişmiş "göz uyağı" yerine "kulak uyağı" anlayışı benimsenmiştir.
DİL ve ÜSLUP
Dil son derece ağır ve süslüdür. Dile, Arapça Farsça ve Fransızcadan yeni sözcük tamlama ve terkipler aktarmışlar; dile o güne değin hiç duyulmamış ve kendi uydurdukları tamlamalar ekleyerek anlaşılması olanaksız yapay bir şiir dili yaratmışlardır.
NAZIM ŞEKİLLERİ
Nazım şekillerinde pek çok değişiklik yapılmıştır.
Divan edebiyatı nazım şekilleri tamamıyla terk edilmiş; Batı edebiyatının "sone" ve "terzarima" biçimleri ile "serbest müstezat" ve "karma" nazım biçimleri kullanılmıştır.
"Mensur şiir" örneklerine ilk kez bu donemde rastlanmaktadır
Servet-i Fünûncuların kullandığı nazım biçimlerinin özellikleri
Servet-i Fünûn şairleri, Batı’dan yeni nazım biçimleri alarak, eskileri tümüyle bırakmışlardır. Onların kullandığı yeni nazım biçimlerinin genel özelliklerini şu şekilde özetleyebiliriz:
- Bir nazım biçimi, değişik sayıda dizesi olan bentlerden oluşabilir.
- Anlam yönünden bentler arasında sıkı bir bağ vardır ve bentlerin yeri değişmez. Bu da şiirde konu birliğinin ve plan düşüncesinin olduğunu gösterir. Ayrıca her şiirin, konuyla ilgili bir adı vardır.
- Şiirde konu birliğinin sağlanmasıyla, şiirin sonunda adını söylemesi yersiz olacağından, şairin mahlası bulunmaz.
- Yeni Türk şiirinde, nazım birimi beyit ya da dörtlük değil, dizedir.
- -Şiirler “Sanat, sanat içindir.” anlayışını yansıtır.
Bu anlayış, ilk kez Servet-i Fünûn şairlerince Batı edebiyatının etkisiyle Türk edebiyatına sokulmuştur. Servet-i Fünûncuların kullandığı nazım biçimlerini tablo şeklinde gösterelim şimdi.
NAZIM BİÇİMLERİ
A. DİVAN EDEBİYATINDAN ALINAN NAZIM BİÇİMLERİ
- Serbest Müstezat
B. BATI EDEBİYATINDAN ALDIKLARI ŞEKİLLER
- Sone
- Triyole
- Terzarima
- Balad
C. KENDİ GELİŞTİRDİKLERİ ŞEKİLLER
- Serbest Nazım
- Önceki
- Sonraki >>
