DANİŞMENT GAZİ DESTANI
- Anadolu’nun fethini ve bu mücadelenin kahramanlarını anlatan, XII.yüzyılda sözlü olarak şekillenen XIII. yüzyılda yazıya geçirilen İslâmî Türk destanlarındandır.
- Danişmentname’yi öncelikle I.İzzettin Keykavus’un emri ile onun yazıcılarından olan İbn-i Ala halk arasında derlenmiş rivayetleri derleyerek Türkçe olarak kaleme almıştır. Aynı eser daha sonra Ü. Murat’ın emri ile XV. yüzyılda Tokat Dizdarı Arif Ali Bey tarafından açık Türkçe ile aralarına manzum parçalar yerleştirilmek sureti ile kaleme alınmıştır. X Eser on yedi bölümden meydana gelmektedir.
- Eserde bahsedilen olaylar gerçeğe yakın olması Bakımından önemlidir. Eserde ismi geçen kahramanlar gerçek hayatta yaşamış olan kahramanlardır.
- Olayların geçtiği yer ise Anadolu coğrafyasıdır. Bu da eserin gerçeğe yakın olması düşüncesini pekiştiriyor.
- Ayrıca eser bir dönemler tarih kitabı olarak dahi kabul edilmiştir.
- Eserde en önemli kahraman Danişment Ahmet Gazi’dir. Bu eser Battal Gazi Destanı’nın devamı kabul edilmektedir. Danişment Ahmed Gazi, Seyyit Battal’ın torunu olarak da bilinmektedir.
- Eserde geçen olaylar Malatya, Tokat, Turhal, Osmancık, Sivas, Amasya, Çorum, Niksar’da geçmektedir.
Danişment Gazi Destanının konusu özetle şöyledir:
Peygamber efendimizin hicretinden 360 sene sonra, Battal Gazinin torunlarından Melik Ahmet Danişment, halifeden izin alarak, birçok beyle birlikte Anadolu'da fetihlere başlar.
Uzun bir zamandır harap olan Sivas’ı mamur hale getirerek buraya yerleşir. Burada mücahitleri ikiye ayırır. Turasan idaresindeki mücahitler İstanbul üzerine giderler. Fakat Alemdağ önlerinde şehit olurlar. Melik Ahmet Danişment ise Sivas'tan Karadeniz’e kadar olan bölgeyi fethetmeyi kararlaştırır. Artuhi isminde bir Hıristiyan’ın Müslüman olmasına vesile olur ve onu yanından ayırmaz. Tokat, Zile, Amasya, Çorum ve Niksar bölgelerini fethederek halkı Müslüman olmaya davet eder.
Halkın büyük bir kısmı İslamiyet’i seve seve kabul eder. Ancak bir müddet sonra Niksarlılar dinden çıkarak bölgedeki birçok Müslüman’ı öldürürler. Danişment Gazi, Niksar ’ı tekrar alarak Canik’e doğru yola çıkar. Fakat yolda pusuya düşürülerek şehit edilir. Vasiyeti üzerine Niksar Kalesi karşısında bir yere defnedilir.
Danişment Gazinin şehit edilmesinden sonra Hıristiyanlar kaybettikleri yerleri tekrar alırlar. Danişment Gazinin oğlu Melik Gazi Bağdat’a giderek halifenin huzuruna çıkar. Babasının fethettiği yerleri Hıristiyanlar dan tekrar alır. Niksar’a babasının mezarının üzerine bir türbe yaptırır.
Melik Gazinin fetihlerini Anadolu Selçukluları hâkimiyetine bağlayan destanda olaylar birbiri arkasına devam ettirilerek anlatılır.
