Kullanıcı Oyu: 4 / 5

Yıldız etkinYıldız etkinYıldız etkinYıldız etkinYıldız etkin değil
 

ORTA OYUNUNUN BÖLÜMLERİ

Orta Oyunu başlıca dört bölüme ayrılır: Giriş, Muhavere (a. Arzbâr, b. Tekerleme), Fasıl, Bitiş.

1. Giriş (Prolog/Öndeyiş): Zurna Pişekâr havası çalar, Pişekâr meydana gelir, iki eliyle dört ya­nı selamladıktan sonra zurnacıyla şöyle konuşur:

2. Muhavere (Diyalog/Söyleşme): Zurna Kavuklu havası çalar. Meydana Kavuklu ile Kavuklu- arkası (Cüce, Kambur ya da Denyo) girer, oyunun "Muhavere bölümü başlar. Bu bölümün iki kesimi vardır:

a. Arzbâr: Meydana giren Kavuklu ile Kavuklu-arkası'nın çekişmeli konuşmasından sonra Ka­vuklu ile Pişekâr'ın birbirleriyle tanıdık çıkması, birbirlerinin sözlerini ters anlaması gibi güldürücü bir söyleşmedir.

b. Tekerleme: Kavuklu ile Pişekâr tanıdık çıktıktan sonra, Kavuklu başından geçmiş gibi, olma­yacak bir olayı anlatır. Pişekâr de bunu gerçekmiş gibi dinler, arada sorular sorar, sonunda bunun düş olduğu anlaşılır. Karagöz oyununda bu tür tekerlemelere "Rüya muhaveresi" adı verilir.

Muhavere oyunun en önemli bölümüdür. Pişekâr ile Kavuklu söz ustalıklarını en çok bu bölümde gösterirler. Tekerlemelerin oyunların konuları ile bir ilgisi yoktur, bunlar söz ustalığı göstermeye yara­yan bağımsız parçalardır.

3. Fasıl: Tekerleme sona erip, bunun bir düş olduğu anlaşıldıktan sonra "fasıl" denilen asıl oyu­na geçilir. Çoğu kez, Kavuklu iş aramaktadır, tekerleme sonunda Pişekâr bu işi ona bulur. Bu bölümde belli bir olay gösterilir. Oyunlar "Fasıl" bölümünde gösterilen olaylara göre ad alırlar. Bu bölümde oyu­na kendi kılık, ağız ve karakterleriyle Çelebi, Zenne, Hırbo, Kayserili, Rumelili, Acem, Arap, Laz, Kürt gibi kişiler de katılır.

4. Bitiş (Epilog): "Fasıl'dan sonra kısa bir bitiş bölümü gelir. Oyunu bitirmek Pişekâr'a düşer. Se­yirciden özür diler, gelecek oyunun adını ve yerini duyurur, iki eliyle temenna ederek seyircileri selâmlar ve öbür oyuncularla birlikte meydandan çıkar; zurna bitiş havası (Ey gaziler, İzmir Marşı vb.) çalar.

Orta Oyununun Oyun Dağarcığı

Orta Oyunu oyunlarının sayısı için kesin bir sayı söylenemiyor. Cevdet Kudret tüm kaynaklar taran­dığı zaman 83 oyun adı ortaya çıktığını belirtir. Orta Oyunu fasıllarının bir bölüğü Karagöz Fasıllarının aynıdır, bir bölüğü yalnız Orta Oyununa özgüdür. Orta Oyunları da Karagöz oyunları gibi, iki ana bölüme ayrılır:

1. Kâr-i kadîm (eski zaman işi: Klasik) oyunlar: Lebîb Sûr-nâmesinde anılan oyunlarla, öteki kaynaklarda adı geçen oyunlardan birkaçı ve Karagöz dağarcığından aktarılan oyunlardır.

2. Nev-îcâd (Yeni uydurulmuş: Modern) oyunlar: Orta Oyunu günlük olaylara açık bir sanat türü olduğu için, za­manın eğilimi ve ilgisi göz önünde buldurularak sonradan oyun dağarcığına eklenen oyunlardır.

Suat BATUR, Açıklamalı-Örnekli Türk Halk Edebiyatı

 

 İLGİLİ İÇERİK

ORTA OYUNUNUN BÖLÜMLERİ

ORTAOYUNUNDAKİ TİPLERİN ÖZELLİKLERİ

ORTA OYUNU HAKKINDA BİLGİ

ORTA OYUNU ÖRNEĞİ

SON EKLENENLER

Üye Girişi