Bu Konuyu Facebook Profilinde Paylaş
ÇAĞATAY TÜRKÇESİ EDEBİYATI
13. yüzyılın ikinci yarısında, Türkistan ve Horasan ülkelerine, Cengiz oğullarından Çağatay hâkim oldu. Doğu (Hakaniye) Türkçesi ondan sonra Çağatayca veya Çağatay Türkçesi diye anıldı. 14. yüzyıldan itibaren Çağatayca ile yazılan şiir ve nesirler, Anadolu dışı Türk edebiyatlarının en ömürlü ve en değerlisi oldu. 14.yüzyılda gelişmeğe başlayan Çağatay Türkçesi Edebiyatı, 15. yüzyılda parlak çağını yaşamış, 17. yüzyıldan sonra ise, orijinal eserleri daha az verir olmuştur.
Çağataycanın yetiştirdiği başlıca şair ve yazarları ve bunların eserlerim sıraladıktan sonra bilhassa iki büyük şahsiyet üzerinde duracağız. Bunlar: Ali Şir Nevâî ve Babur Şah tır.
14. Yüzyıl Çağatay edebiyatının mesneviler (manzum hikâyeler bakımından) bereketli bir dönemidir. Nitekim: Kutub, Hüsrev-ü Şirin mesnevisini, (Bu eserdeki Türkçenin özellikleri için bk: Kutb'un Husrev ü Şirin'i ve Dil Hususiyetleri Dr. Necmeddin Hacıeminoğlu, İst. Ed. Fak. Yayınlan, 1968}. Hârezmî Muhabbetnâme mesnevisini, İslâm da Muînü'l Mürid adlı manzum eseri yazmışlardır.
Nesir alanında fiabgiızi'nin Kısasü’l Enbiyâ'"sı ile Kerderli Mahmud'un Nehcü'l Ferâdis'i vardır.
Aynı yüzyılda Kıpçak Türkçesi üzerine misyoncu rahiplerin hazırladığı sanılan Kodeks Kumanikus (Kuman Sözlüğü) adlı bir de Lügat yazılmıştır. Türkçenin önemli bir kaynağı olan bu eserin aslı Venedik'tedir.
15. Yüzyılda Bilhassa Herat ve Semerkand şehirleri, ilim, sanat ve fikir adamlarının toplandığı yerler olmuş, dolayısiyle Çağatay edebiyatının en büyük şairleri yetişmiştir. Hepsi de divan şairi niteliği taşıyan bu şairlerin büyükleri; Sekkâki, Emiri, Lütfîve bilhassa Ali Şir Nevâî'dir.
16. Yüzyılda Babur Şah. 17. Yüzyılda Ebülgazi Bahadır Han bu edebiyatın büyük simalarıdır.
AHMET KABAKLI, TÜRK EDEBİYATI