SAGU ve SAGU ÖRNEKLERİ
Sagu, bir kimsenin ölümünden sonra yapılan ve "yuğ" adı verilen dinsel yas törenlerinde söylenen şiirlerdir. Yuğ
Bir kimse ölünce, cesedi çadırının içinde yere yatırılır; yakınları, çadırın dışında koyun, at, sığır cinsinden kurbanlar kesip yere bırakır; sonra hep birden atlara binip ağlayarak çadırın çevresinde yedi kez dönerlerdi. Zamanı gelip de ölü gömülünce, yeniden kurbanlar kesilir, mezarın çevresinde de atlarla yedi kez dönülürdü.
İşte bu dinsel tören sırasında söylenen sagularda, ölünün değeri, yaptığı işler, geride kalanların duyduğu acılar anlatılırdı. Bunlarda, yer yer, doğa tasvirlerine de rastlanır.
Gerek "sığır" ve "şölen", gerekse "yuğ" törenlerinde çalgıyla söylenen bu şiirler, söylendikleri çağda yazıya geçmemiştir. İslamlıktan sonra, XI. Yüzyılda, Kaşgarlı Mahmut adlı bir dil bilgininin halk ağzından toplayarak Divanü Lugât-el-Türk adlı eserine koyduğu örnekler, İslamlıktan önceki Türk şiiri hakkında toplu bir fikir verebilir. Nitekim sagu örneği olarak aldığımız parça, İslamlıktan çok önceki çağlarda, Saka Türkleri'nin yiğit hükümdarı Alp Er Tunga'nın ölümü üzerine söylenmiş bir şiir XI. Yüzyıla kadar sürüp gelen kalıntısıdır.
(Cevdet KUDRET, Örneklerle Türk Edebiyatı Tarihi, Kültür Bak. Yay., Ankara 1995.)
*** ***
SAGU-2
- İslam öncesi Türkler arasında, bir kahraman, bir devlet büyüğü öldüğünde bunlar için yapılan “yuğ” adı verilen yas törenlerinde kopuz eşliğinde söylenen şiirlere sagu denir.
- Ölen bir kişinin arkasından söylenen ağıt şiirleridir.
- Ölen kişinin kahramanlıklarını, başarılarını, erdemlerini anlatır; ölümlerinden duyulan üzüntüyü dile getirir.
- Koşuk nazım şekliyle söylenir.
- Dörtlükler halinde söylenir.
- 4+3=7’li hece ölçüsüyle söylenir.
- Bu şiirlere İslâm sonrası Halk Edebiyatı’nda “ağıt”, Divan Edebiyatında “mersiye” denir.
- “Yuğ” denilen ölüm törenlerinde söylenir.
- Divanu Lûgat’it Türk’teki “Alp Er Tunga Sagusu” bu türün önemli bir örneğidir.
- Sagu söyleyen kişilere “sağucu” ya da “ağıtçı” denir.
- Önceki
- Sonraki >>
