ORHAN PAMUK KİMDİR?
Orhan Pamuk ( 1952 - ), Nobel Edebiyat Ödülü sahibi Türk romancısı.
İstanbul'da doğdu. Cevdet Bey ve Oğulları ve Kara Kitap adlı romanlarında anlattığına benzer bir ailede, Nişantaşında büyüyüp yetişti. New York'ta geçirdiği üç yıl dışında hep İstanbul'da yaşadı. Liseyi Robert Koleji'nde bitirdi, İstanbul Teknik Üniversitesi'nde üç yıl mimarlık okudu, 1976'da İstanbul Üniversitesi Gazetecilik Enstitüsü'nü bitirdi.
1974'den başlayarak düzenli bir şekilde yazı yazmayı kendine iş edindi. İlk romanı Cevdet Bey ve Oğulları 1979'da Milliyet Yayınları Roman Yarışması'nı kazandı. 1982'de yayımlanan bu kitap 1983 Orhan Kemal Roman Ödülü'nü de aldı.
Aynı yıl ilk baskısı çıkan Sessiz Ev ile 1984 Madaralı Roman Ödülü'nü ve bu kitabın Fransa'da çıkan çevirisiyle de 1991 Prix de la découverte européenne'i ( Avrupa Keşif Ödülü) kazandı.
1985'de yayımlanan tarihî romanı Beyaz Kale, Pamuk'un ününü yurt içinde ve yurt dışında genişletti. New York Times gazetesinin 'Doğu'da bir yıldız yükseldi' sözleriyle karşıladığı bu kitap, belli başlı bütün Batı dillerine çevrildi. 1990'da yayımlanan Kara Kitap, karmaşıklığı, zenginliği ve doluluğuyla çağdaş Türk edebiyatının üzerinde en fazla tartışılan ve en çok okunan romanlarından biri oldu. Ömer Kavur'un yönetmenliğini yaptığı Gizli Yüz filminin senaryosunu da, Orhan Pamuk 1992 yılında kitaplaştırdı. 1994'te yayımlanan ve esrarengiz bir kitaptan etkilenen üniversiteli gençleri hikâye ettiği Yeni Hayat adlı romanı Türk edebiyatının en çok okunan kitaplarından biri oldu. 1998'de yayımladığı Benim Adım Kırmızı adlı romanı olağanüstü bir ilgi gördü. Aynı kitap 2001 yılında yayımlandığı pek çok yabancı ülkede yılın en iyi yabancı kitabı olarak karşılandı. 2001 yılında Kar (roman) adlı romanı yayınlandı. 2003 yılında çocukluğunu, gençliğini ve İstanbul'u anlattığı İstanbul adlı yarı otobiyografik kitabı yayınladı.
Romanları yirmi dile çevrilen Orhan Pamuk yirmi beş yıldır tuttuğu defterler, dergi ve gazetelere yazdığı yazılar, denemeler, eleştiri yazıları, röportajlar ve gezi notlarından yaptığı titiz bir seçme ile daha önce yayımlanmamış Pencereden Bakmak adlı uzun hikâyesini Aralık 1998'de Öteki Renkler başlığıyla kitaplaştırdı.
Orhan Pamuk'un kitapları otuzdört dile çevrildi ve bütün dünyada bir milyonun üzerinde satıldı.
Pamuk'un son romanı Kar, New York Times Book Review tarafından 2004 yılının en iyi 10 kitabından biri seçildi.
2005 şubat ayı başında İsviçre'de yayınlanan Tagesanzeiger gazetesinin 'Das Magazin' ilavesine verdiği bir demeçte, "Kimse söylemediği için söylüyorum. Türkiye'de 30 bin Kürt öldürüldü, bir milyon da Ermeni" ifadesini kullandığı için Türkiye'de ağır biçimde eleştirildi. Bu demece Türkiye'deki farklı çevrelerden gelen sert tepkiler üzerine Pamuk, "Tahammülsüzlüğün geçmişte ne büyük acılara yol açtığını anlatmaya çalıştım" diye açıklama yaptı.
Orhan Pamuk 2006 yılı Ekim ayında Nobel Edebiyat Ödülüne layık görülmüştür.
Linkler
http://www.orhanpamuk.net
ORHAN PAMUK KİMDİR?
Cevdet Bey ve Oğulları ve Kara Kitap romanlarında anlattığına benzer kalabalık bir ailede, şehrin Batılılaşmış, zengin semti Nişantaşı’nda büyüdü. Otobiyografik kitabı İstanbu’da anlattığı gibi çocukluğundan yirmi iki yaşına kadar yoğun bir şekilde resim yaparak ve ileride ressam olacağını düşleyerek yaşadı. Liseyi İstanbul’daki Amerikan lisesi Robert College’de okudu. İstanbul Teknik Üniversitesi’nde üç yıl mimarlık okuduktan sonra, mimar ve ressam olmayacağına karar verip okulu bıraktı. İstanbul Üniversitesi’nde gazetecilik okudu, ama bu işi de hiç yapmadı. Pamuk, yirmi üç yaşından sonra romancı olmaya karar vererek başka her şeyi bıraktı ve kendini evine kapatıp yazmaya başladı.
İlk romanı Cevdet Bey ve Oğulları 1982’de yayımlandı. İstanbullu, zengin ve Pamuk gibi Nişantaşı’nda yaşayan bir ailenin üç kuşaklık hikâyesi olan bu roman Orhan Kemal ve Milliyet Roman Ödüllerini aldı. Pamuk ertesi yıl Sessiz Ev adlı romanını yayımladı ve bu kitabın Fransızca çevirisiyle 1991’de Prix de la Découverte Européene’i kazandı.Venedikli bir köle ile bir Osmanlı âlimi arasındaki gerilimi ve dostluğu anlatan romanı Beyaz Kale (1985), 1990’dan sonra başta İngilizce olmak üzere pek çok dilde yayımlanarak Pamuk’a uluslararası ününü sağlayan ilk romanı oldu. Aynı yıl karısıyla Amerika’ya gitti ve 1985-88 arasında New York’ta Columbia Üniversitesi’nde "misafir alim" olarak bulundu. Büyük bir çoğunluğunu burada yazdığı, İstanbul’un sokaklarını, geçmişini, kimyasını ve dokusunu, kayıp karısını arayan bir avukat aracılığıyla anlatan Kara Kitap 1990’da Türkiye’de yayımladı. Fransızca çevirisiyle Prix France Culture Ödülü’nü kazanan bu roman hem popüler hem de deneysel olabilen, geçmişten ve bugünden aynı heyecanla söz edebilen bir yazar olarak Pamuk’un ününü hem Türkiye’de hem de yurtdışında genişletti. 1991’de, Pamuk’un Rüya adını verdiği bir kızı oldu. Aynı yıl Kara Kitap’taki bir sayfalık hikâyeden senaryolaştırdığı Gizli Yüz filme çekildi. 1994’te Türkiye’de yayımlanan, esrarengiz bir kitaptan etkilenen üniversiteli bir genci hikâye ettiği Yeni Hayat adlı romanı en çok okunan kitaplarından biridir. Pamuk’un Osmanlı ve İran nakkaşlarını, Batı dışındaki dünyanın görme ve resmetme biçimlerini bir aşk ve aile romanının entrikasıyla hikâye ettiği Benim Adım Kırmızı adlı romanı 1998’de yayımladı. Bu kitapla Fransa’da Prix Du Meilleur Livre Etranger, İtalya’da Grinzane Cavour (2002) ve İrlanda’da International Impac-Dublin (2003) ödüllerini kazandı. 1990’ların ortasından itibaren Pamuk, insan hakları ve düşünce özgürlüğü konularında yazdığı makalelerle Türkiye devletine karşı eleştirel bir tavır takındı ama siyaset ile fazla ilgilenmedi. Yurtiçinde ve yurtdışında çeşitli gazete ve dergilere yazdığı edebi, kültürel makaleler ve kendi not defterlerinden oluşturduğu geniş bir seçmeyi 1999 yılında Öteki Renkler adıyla yayımladı. "İlk ve son siyasi romanım" dediği Kar adlı kitabını 2002’de yayımladı. Doğu Anadolu’da, Kars şehrinde, siyasal islâmcılar, askerler, laikler, Kürt ve Türk milliyetçileri arasındaki şiddeti ve gerilimi hikâye eden bu kitap ile yeni tarz bir "siyasal roman" yazmayı denedi. Kar, New York Times Book Review tarafından 2004 yılının en iyi 10 kitabından biri seçildi. Pamuk’un 2003 yılında yayımladığı son kitabının adı İstanbul’dur. Yazarın yirmi iki yaşına kadar olan hatıralarını aktardığı, İstanbul şehri üzerine bir deneme olan, kendi kişisel albümüyle, Batılı ressamların ve yerli fotoğrafçıların eserleriyle zenginleştirilmiş bu şiirsel kitabı sınıflamak zordur. Orhan Pamuk’un kitapları, en son Benim Adım Kırmızı’nın Japonca yayımlanmasıyla birlikte otuz dört dile çevrildi. Alman Yayıncılar Birliği tarafından 1950 yılından beri verilmekte olan, Almanya’nın kültür alanındaki en seçkin ödülü olarak kabul edilen Barış Ödülü, 2005’te Orhan Pamuk’a verildi. Aynı yıl, Fransa’da her yıl en iyi yabancı romana verilen Le Prix Médicis Etranger Orhan Pamuk’un Kar adlı romanına verildi. 2006 Nobel Edebiyat Ödülünü kazanan Pamuk, bu ödüle sahip olan ilk Türk yazarıdır.
Orhan Pamuk, New York’ta geçirdiği üç yıl dışında, bütün hayatını İstanbul’da aynı sokaklarda, aynı semtlerde geçirdi. Şimdi de doğduğu binada yaşıyor. Otuz yıldır roman yazan Pamuk yazarlıktan başka hiçbir iş yapmadı.
Eserlerine İlişkin Önemli Notlar
- 1905-1970 yılları arasında bir ailenin üç neslini ele aldığı Cevdet Bey ve Oğulları sanatçının ilk romanıdır. Pamuk bu romanına ilk önce yayıncı bulamamış ve gazeteye "Sahibinden satılık roman" şeklinde bir ilan vermiştir.
- Sessiz Ev, farklı ideolojik görüşlere sahip üç kardeşin hikâyesi olarak kurgulanmıştır.
- Beyaz Kale, Tarihî bir romandır. Venedikli bir bilim adamının ilgi alanları ve görünüşü bakımından kendisine çok benzeyen bir Türk'ün önce kölesi sonra dostluğunu ve güvenini kazanarak danışmanı oluşunu, Beyaz Kale'nin fethini gerçekleştirecek olan silahın tasarımının düşsel serüveni anlatılmıştır.
- Kara Kitap, en çok tartışılan eseridir. Batı'da "bir şaheser" olarak değerlendirilmiştir.
- Pamuk'un Kara Kitap'ı Türkiye'de post-modern roman odaklı tartışmaları gündeme taşıması açısından önemlidir.
- Kara Kitap Orhan Pamuk'un metinler arasılık ilkesini en yoğun şekilde kullandığı eseridir.
- Kara Kitap'ta Kelile ve Dimne, Mantıku't Tayr, Binbir Gece Masalları gibi doğu dünyasının eserlerine göndermeler ve eserlerden alıntılar vardır.
- Beyaz Kale adlı romanında "ayna" metaforu ön plandadır.
- "Bir gün bir kitap ve hayatım değişti." cümlesiyle meşhur olan eseri Yeni Hayat'tır.
- "İlk ve son siyasi romanım" olarak değerlendirdiği eseri Kar'dır.
- "Benim Adım Kırmızı" yazarın minyatür sanatçılarını anlattığı romanıdır. Bu roman için de tarihî roman nitelemesi yapılmaktadır.
- Nobel konuşmasının adı ise "Babamın Bavulu"dur.
Orhan Pamuk Eserleri
ROMAN:
Cevdet Bey ve Oğulları (1982)
Sessiz Ev (1983)
Beyaz Kale (1985)
Kara Kitap (1990)
Yeni Hayat (1994)
Benim Adım Kırmızı (1998)
Kar (2002)
Masumiyet Müzesi (2008)
Kafamda Bir Tuhaflık (2014)
Kara Kitap 25 Yaşında (Numaralı Özel Baskı, 2015)
Kırmızı Saçlı Kadın (2016)
ANI:
İstanbul: Hatıralar ve Şehir (2003)
Babamın Bavulu (2007)
Resimli İstanbul - Hatıralar ve Şehir (2015)
SENARYO:
Gizli Yüz (senaryo 1992)
Diğer:
Öteki Renkler (denemelerinden ve söyleşilerinden seçmeler, 1999)
Manzaradan Parçalar (denemelerinden ve söyleşilerinden seçmeler, 2010)
Saf ve Düşünceli Romancı, Harvard Üniversitesi'nde verdiği Norton Dersleri,2011
Ben Bir Ağacım (2013, Öykü)
Hatıraların Masumiyeti (2016, anlatı)
ÖDÜLLERİ
1979 Milliyet Roman Yarışması Ödülü Karanlık ve Işık (iki yazar arasında paylaşıldı)
1983 Orhan Kemal Roman Ödülü Cevdet Bey ve Oğulları
1984 Madaralı Roman Ödülü Sessiz Ev
1990 Independent Yabancı Roman Ödülü (Birleşik Krallık) Beyaz Kale
1991 Prix de la Découverte Européene (Fransa) Sessiz Ev (Fransızca çevirisi nedeniyle)
1991 Antalya Altın Portakal film festivali en iyi senaryo Gizli Yüz
2002 Prix du Meilleur Livre Etranger (Fransa) Benim Adım Kırmızı
2003 Premio rinzane Cavour (İtalya) Benim Adım Kırmızı
2003 International Impac-Dublin Literary Award (İrlanda)
2005 Prix Médicis Etranger (Fransa) Kar
2005 Alman Yayıncılar Birliği'nin Barış Ödülü (Almanya)
2005 Richarda Huch Ödülü (Almanya)
2006 Le Prix Méditerranée étranger Ödülü (Fransa) Kar
2006 Nobel Edebiyat Ödülü
2008 Ovid Ödülü (Romanya)
2010 Norman Mailer Yaşam Boyu Başarı Ödülü (ABD)
2012 Sonning Ödülü
