VECİHÎ HAYATI ve ESERLERİ
Dünyada herkes her kalb sahibidir; fakat her kalbin ihtisâsâtı başka türlüdür.
Vecihî
HAYATI: 1869 yılında İstanbul’da doğdu. Askerî liseyi ve o zaman «Mühendishane» denilen İstihkâm okulunu bitirip, İstihkâm subayı olarak hayata atıldı. Daha çok bayındırlık kuruluşlarında çalıştı. Son derece duygusal bir yaratılışa sahipti. Asıl mesleğini ikinci plana iterek bütün yaşamını edebiyata adadı, Servetifünun yazarları da dâhil olmak üzere, zamanının en çok okunan, en çok aranan romancısı olarak —kısa bir dönem— ününü sürdürdü. Aşırı alkol düşkünlüğü yüzünden, daha otuz beşini doldurmadan, 1904 yılında İstanbul’da öldü.
EDEBÎ KİŞİLİĞİ ve ESERLERİ: Asıl adı Mehmet olan Vecihî Bey, romanda Namık Kemal ekolünü sürdürmek isteyen, ancak yer yer ondan daha ileri aşamalar gösteren bir edebiyatçıdır. Toplum sorunlarına da yönelmekle birlikte romanlarında ve büyük hikâyelerinde hâkim tema daima aşk olmuştur. Bu aşkın belirgin özelliği ise «pek marazî» bir nitelik taşımasıdır. Romanlarının genel kanavası tümüyle ıstıraba ve gözyaşlarına dayalıdır. Divan edebiyatının «Leylâ ile Mecnun», Halk edebiyatının «Kerem ile Aslı» çeşidinden ürünlerinin biraz çağdaşlaştırılmış örneklerine benzeyen eserleri —yazılıp yayımlandığı günlerde— kendisine gerçekten büyük bir şöhret ve sevgi kazandırdı. Kültürce ve zevkçe gelişmemiş bir okuyucu sınıfının engin hayranlığını topladı. Ancak ölümüyle birlikte bütün bu tinsel kazançları ve başarıları —kendisiyle birlikte— ortadan kayboldu. Bu bakımdan Vecihî Bey’i, cumhuriyet döneminin pek çok okunan, fakat edebiyat tarihimizde hiç de belirli bir yer edinemeyecek kimi kadın romancılarına benzemekte hatâ olmamak gerekir.
Edebiyatımızda, kayan bir yıldız gibi, parlayıp sönen bu bahtsız romancımızın eserlerinden bazıları şunlardır:
Mehçûre-Hikmet: (birbirini tamamlar nitelikteki çok tanınmış, çok okunmuş iki roman); Mihr-i Dil, Sâil, Hürrem Bey, Çoban Kızı, Vuslat, Halime, Hasbihal: (büyük hikâye ya da küçük romanlar); Hikâye-i Müntahabe: (öyküler); Tarih-i İslâm, Tesalya Tarih-i Harbi: (tarih çalışmaları).
ŞEMSETTİN KUTLU