AHMET ŞUAYİP KİMDİR?
Medeniyet âleminin ilminin ve edebiyatının güzelliklerinden feyizler alarak daima aydınlığa ve gerçeğe doğru ilerlemekten daha güzel bir program olamaz.
Ahmet Şuayip
HAYATI: Ahmet Şuayip 1876’da İstanbul’da doğdu. Salih Efendi isminde mütevazı bir memurun oğludur. Doğumundan çok kısa bir süre sonra babası öldüğü için, annesi tarafından zor koşullar içinde büyütüldü. Zeki ve çalışkan bir gençti. Fatih Rüştiyesi’ni, Vefa İdadisi’ni bitirdikten sonra «Mekteb-i Hukuk»a girdi. Burayı da birincilikle bitirdi.
Öğretmenlik, ilköğretim müdürlüğü yaptı. Açılan sınavı kazanarak «Mekteb-i Hukuk»a muallim muavini (doçent) oldu. Burada çok genç yaştan itibaren «İdare Hukuku» dersleri okuttu. Bir ara İstanbul Millî Eğitim Müdürü olarak çalıştı. Bütün resmi memurlukları sırasında Hukuk’taki derslerini sürekli ve düzenli bir biçimde yürütmekteydi.
Son görevi Divan-ı Muhasebat Müddeiumumiliği olan Ahmet Şuayip Bey, 1910 yılında, çok genç ve en verimli olduğu bir çağda, İstanbul’da öldü.
EDEBÎ KİŞİLİĞİ ve ESERLERİ: Servetifünun topluluğunun fikir ve inceleme yönündeki çalışmalarının temsilcisi olarak ün yapan Ahmet Şuayip Bey, bu topluluk içinde edebiyatın bilimsel verilerini yürütmekle görevliydi. Batının ünlü yazarlarını, özellikle realizmin ve natüralizmin başta gelen Fransız üstatlarını Türk kamuoyuna düzenli ve yeterli bir şekilde ilk tanıtan o olmuştur. Bu bakımdan kendisini, bu tür çalışmaların ülkemizdeki öncüsü ve ilk örnekçisi olarak kabul etmek gerekir. Ciddi bir etüd, araştırma, inceleme sonucu olan yazılarının en büyük kusuru dil ve anlatım bakımından biraz aşırı «âlimâne» ve çetrefil görüntüde bulunmasıdır. Fikir ve edebiyat tarihimizle meşgul olan araştırmacılarımızdan çoğu, onun erken ölümünü —haklı olarak— Türk fikir ve sanat hayatı için büyük bir kayıp sayarlar.
Ahmet Şuayip Bey’in basılı eserleri şunlardır: Hayat ve Kitaplar (Avrupa fikir ve edebiyat dünyasının bazı ünlü kişilerinin hayatları ve eserleri üzerine incelemeler); Esmâr-ı Matbuat (çeşitli makale ve araştırmalardan meydana gelmiş kitap); Ulûm-ı İktisadiye ve İçtimaiye Mecmuası (ekonomi ve sosyoloji dergisi); Hukuk-ı İdare (ders kitabı).
AHMET ŞUAYİB-2
Ahmet Şuayb (1876-1910)İstanbul’da doğdu. Daha bebekken babasını kaybetti. İlk öğrenimini Fatih Rüştiyesi’nde yaptı. Daha sonra hukuk öğrenimi gördü. Hukuk dersleri okuttu. 1910’da genç yaşta yaşamını yitirdi.
Edebî kişiliği
Ahmet Şuayb, Servet-i Fünûn’un eleştiri alanındaki en önemli ismidir. Edebiyat yaşamına 1896’dan itibaren Servet-i Fünûn dergisinde yazdığı makalelerle başladı. Dergide kültür hayatımızla ilgili önemli incelemeler yayımladı. Yazar, Servet-i Fünûn Döneminde edebî eleştiri üzerinde yoğunlaşmış, çoğunlukla bu konuda eserler vermiştir.
Yazar, Türkiye’de sosyal bilimler alanında çalışan eleştirmenlerimizin başında gelir. Edebiyat, sosyoloji, iktisat, hukuk, tarih vb. alanlarında Batılı ölçütlerde ufuk açıcı yazılar yazmıştır.
Ahmet Şuayb, Hippolyte Taine ve Gustave Flaubert üzerinde ciddi araştırmalar yaparak bunları yazıya aktarmıştır. Bu yazıları Servet-i Fünûn dergisinde yayımladıktan sonra “Hayat ve Kitaplar” ismiyle kitaplaştırmıştır. Ayrıca Fransız edebiyatının eleştirmeni Hippolyte Taine hakkında yazdığı incelemesinde Taine’in metodunu takip etmiş, onun edebî eserin ırk, zaman ve mekân ekseninde incelenmesi gerektiği görüşünü benimsemiş olmasına karşın bu görüşün bazı noktalarına katılmamıştır. Aynı şekilde Servet-i Fünûn yazarlarını da toplumsallıktan uzak bir edebiyat oluşturdukları için kıyasıya eleştirmiştir. “Son Yazılar” adlı makalesinde bu eleştirilerin dozunu artırır.
Sonuçta Ahmet Şuayb, hem yerli edebiyat hem Fransız edebiyatı üzerine inceleme ve eleştirileri ile Servet-i Fünûn edebiyatının eleştiri alanında önemli saptamalarda bulunur.
Eserleri:
Hayat ve Kitaplar, Esmar-ı Matbuat (eleştiri); Hukuk-ı İdare, Hukuk-ı Umumiyye-i Düvel
