ABDULLAH CEVDET KİMDİR?
Şair, yazar (1869 - 1932). Arapkir'de doğdu. Babası Tabur imamı Hacı Ömer Efendi'dir. Ortaöğrenimini Elâziz Rüştiyesi ve Kuleli İdadisi'nde, yükseköğrenimini Askerî Tıbbiye Okulunda tamamladı. Yüzbaşı rütbesiyle Gülhane Hastanesi'nde göz hastalıkları ihtisasını sürdürürken II. Abdülhamid yönetimine karşı eylemlerde bulunmaktan ötürü Trablus Merkez Hastanesi göz hekimliği göreviyle İstanbul'dan uzaklaştırıldı (1892). Buradan Fizan'a sürgün edileceğini öğrenince Tunus yoluyla Avrupa'ya kaçtı. Cenevre'ye yerleşerek Osmanlı gazetesini çıkardı. Bir süre sonra Viyana Elçiliği hekimliğine atandıysa da sefirle arası açılması üzerine yeniden kalebentliğe mahkûm edilerek bir yıl kadar Cenevre'de, 5 yıl da Mısır'da yaşadı. İstanbul'a gelerek (1910) Cenevre'de çıkarmaya başladığı İçtihat dergisinin yayımını sürdürdü. Mütareke yıllarında ise Sıhhiye Umum Müdürlüğü görevinde bulunduğu, milli mücadele aleyhine eylemler gösteren İngiliz Muhipleri ve Kürt Teali Cemiyetine girdiği söylenmektedir. Politik yaşamı çelişkiler gösteren Abdullah Cevdet yeni yazının ilk savunucularındandır. W. Shakespeare'in Jül Sezar, Hamlet, Makbet, Kral Lir, Antuan ve Kleopatra; Dozy'nin Essai sur L'Histoire de L'islamisme adlı yapıtlarını dilimize çevirmiştir.
BAŞLICA YAPITLARI: Fizyolocya-i Tefekkür (1892), Fünun ve Felsefe (1906), Gizli Figanlar (şiirler, 1906), Kahriyat (şiirler, 1906), Dimağ ve Melekât-ı Akliye'nin Fizyolocya ve Hıfzıssıhhası (1917), Cihan-ı İslâm'a dair bir Nazar-ı Tarihi ve Felsefi (1922), Karlı Dağdan Ses (şiirler, 1931), Düşünen Musiki (şiirler, 1931).
KAYNAKLAR: Dr. M. Şükrü Hanioğlu, (Bir Siyasal Düşünür olarak, Dr. Abdullah Cevdet ve Zamanı 1981).