EFLAKİ DEDE HAYATI
Konya, ölm: 1360
Mevlâna'nın gerçek ve menkıbevî hayatı hakkında, en geniş bilgileri veren Eflâkî Dede aynı zamanda Mevlâna'nın oğlu Sultan Veled'i ve torunu Ulu Arif Çelebi’yi en yakınlarında mensup ve mürid olarak bize anlatmıştır. Mevlâna'nın hayatını bütün yakınları ile beraber Şems, Selahaddin, Hüsameddin gibi halifelerini bütün ilişkileri, menkıbeleri hatta sohbetleriyle geniş ve yakından tanımak şansını Eflâkî'nin Menâkıbü'l Ârifînine borçluyuz. (Farsça olan bu büyük eseri Prof. Tahsin Yazıcı, tercüme etmiştir, 1953.)
Bu bilgin "dede"nin tasavvufî muhtevada seçkin şiirleri de vardır. Türkçe ile kelime oyunları da yapan, aynı zamanda halk şairlerinin mısraları kadar duru dille "manevî aşkı" anlatan ilâhîlerinden biri aşağıdadır.
İLÂHÎ
Zehî gözler ki gözler anı gözler
Ana benzer güzel görmedi gözler
Açar yüzün görünür bin sûretde
Sıfatın fâş eder zâtını gizler
Ni kim diler ise kılar cihanda
Kılan hod kendisi, bizise bizler
Bizim gizli işümiz ana ma'lûm
Katında, aşikâre kamu râzlar
Feda olsun O'na cân u gönüller
A'nun toprağına kondu bu yüzler
A'nun birliğine binler tanukdur
A'na getürdi yüzler, nice yüzler
"Kün" ile âlemi düzdi ademden
Acebdür kılamaz şerhini sözler
Dükeli kuldur ol Pâdişâhun Sever
Yahşılar anı hem yavuzlar
AHMET KABAKLI, TÜRK EDEBİYATI, CİLT:2