TANZİMAT EDEBİYATI
TEST 1
1.Aşağıdakilerden hangisi Tanzimat edebiyatı için söylenemez?
A) Dilde sadeleşme amaçlanmış ancak yeterince gerçekleştirilememiştir.
B) Roman, hikâye, makale gibi edebiyatımızda o güne dek görülmeyen nasir türleri kullanılmıştır.
C) Tiyatro, özel bir önem kazanmış, halkı eğitmek için kullanılmıştır.
D) Sanatçılarda, özellikle şairlerde Anadolu’ya karşı sevgi duyulmuş; Anadolu, gelenekleriyle şiire konu olmuştur.
E) Batı edebiyatından özellikle Fransız edebiyatından pek çok çeviri yapılarak edebiyatımıza kazandırılmıştır.
2. Aşağıdaki yazar-eser eşleştirmelerinden hangisinde bir yanlışlık yapılmıştır?
A) Füruzan - Muallim Naci
B) Talim-i Edebiyat - Recaizade Mahmut Ekrem
C) Macera-yı Aşk - Abdülhak Hamit Tarhan
D) Letaif-i Rivayat - Sami Paşazade Sezai
E) Taaşşuk- ı Talat ve Fitnat - Şemseddin Sami
3. Eserlerinde toplumsal faydayı ön plana alır, olmayacak rastlantılara, olağanüstü olaylara, her zaman rastlanan tiplere çok yer verir; okuyucunun bilgisini genişletmek düşüncesiyle sık sık olay dışına çıkarak ansiklopedik bilgilerle konuyu dağıtır. Tanzimatçılar arasında halk dilini en iyi o kullanır. İstanbul halkının konuştuğu dili, hiçbir özentiye kapılmadan bir sohbet havası içerisinde verir. Edebiyat tarihimizin tanıdığı en çalışkan yazar olarak bilinir.
Yukarıdaki parçada sözü edilen sanatçı aşağıdakilerden hangisidir?
A) Namık Kemal B) Ziya Paşa C) Muallim Naci D) Abdülhak Hamit E) Ahmet Mithat Efendi
4. Recaizade Mahmut Ekrem ile ilgili aşağıdaki bilgilerden hangisi yanlıştır?
A) Yeni Türk edebiyatının kurallarını ortaya koymakla kalmaz, yenileşme, Batılılaşma hareketlerimizi, yeni edebiyat örnekleriyle genç kuşağa öğretir.
B) “Araba Sevdası” adlı romanı ile o yıllarda sık görülen yanlış batılılaşmayı eleştirmiştir.
C) “Toplum için sanat” yerine “sanat için sanat” anlayışını, “göz için katiye” yerine “kulak için kafiye”yi savunmuştur.
D) Roman, tiyatro yazarlığı, şairliğiyle birlikte edebiyat kuramcılığı ve eleştiriciliğiyle de edebiyatımızda ün kazanmıştır.
E) İlk şiir çevirileri, ilk yerli tiyatro eseri, ilk makale, ilk noktalama işaretleri, ilk özel Türk gazeteciliği onunla başlamıştır.
5. Aşağıdaki sanatçılardan hangisinin roman türünde eseri yoktur?
A) Namık Kemal B) Şemseddin Sami
C) Ahmet Mithat Efendi D) Abdülhak Hamit E) Samipaşazade Sezai
6. Namık Kemal, ulusun bozulan moralini düzeltmek amacıyla -------,sevmedikleriyle zorla evlendirilenlerin bahtsızlığını --------,en kahraman bir kocaya bile ihanet eden bir kadının dramını------, zalim bir sancak beyine karşı halkın isyanını ------, adlı oyunlarında işlemiştir.
Yukarıdaki parçada boş bırakılan yerlere sırasıyla aşağıdakilerden hangisi getirilebilir?
A) Vatan Yahut Silistre - Zavallı Çocuk - Akif Bey - Gülnihal
B) Kara Bela - Vatan Yahut Silistre - Akif Bey - Celalettin Harzemşah
C) Cezmi - Zavallı Çocuk - Akif Bey - Gülnihal
D) Celalettin Harzemşah - Akif Bey - Zavallı Çocuk - Gülnihal
E) Gülnihal - Akif Bey - Zavallı Çocuk - Kara Bela
7. Modern edebiyatımızın kurucularındandır. Doğu ile Batı edebiyatı arasında bir köprü olabilecek kadar kuvvetli bir kültürü, zengin bir hayal gücü vardır. Kırkı aşkın yapıtlarının yarısı tiyatrodur. Piyeslerinde tarihsel konuları, hayale dayanan olaylarla manzum, mensur veya nesir- nazım karışımı bir anlatımla işler. Aruzun yanı sıra heceyi de kullanır. Oyunları sahne tekniğine uygun değildir. “Sanat için sanat” akımına bağlı romantik bir duyarlık içerisindedir.
Bu parçada sözü edilen sanatçı aşağıdakilerden hangisidir?
A) Ahmet Vefik Paşa B) Sami Paşazade Sezai
C) Recaizade Mahmut Ekrem D) Abdülhak Hamit Tarhan E) Ahmet Mithat Efendi
8. Tanzimat edebiyatı ile ilgili aşağıdaki bilgilerden hangisi yanlıştır?
A) Divan edebiyatı geleneklerini bir yana bırakarak Batı kültürüne yönelmek ve Batı düşüncesini ve yazınsal türlerini benimsemek amaçlanmıştır.
B) Halkı yapılacak siyasal ve toplumsal düzenlemelere hazırlama, ona çağdaş uygarlık değerlerini öğretme başlıca kaygılarından biri olduğu için edebiyata gazetecilik yolundan girmişlerdir.
C) Halkın anlayabileceği sade bir dille yazma Tanzimatçıların ana yönelimlerinden biridir. Bu yönelimin kökeninde geniş yığınlarla iletişim kurma amacı yatar.
D) Tanzimat’ın getirdiği yeni kavram ve değerler doğrultusunda edebiyatta büyük bir değişme olmuştur. Eski edebiyatın düşler ve masallar dünyasından insanların gerçek dünyasına geçilmiştir.
E) Günlük yaşamla ilgili her türlü olay, duygu. düşünce şiire konu olarak seçilirken düzyazıda söz hüneri gösterme amacı güdülmüştür. Bu amaçla da seciler kullanılmaya devam edilmiştir.
9. Sanatçı, zamanının en büyük dil bilgini sayılmaktadır. Türk dilinin gelişmesi, sadeleşmesi, sözlük ve dil bilgisi kitaplarının hazırlanması için çaba göstermiştir. Dilimizin sadeleşmesini hazırlayan “Lisan-ı Türk-i Osmanî, “Lisan ve Edebiyatımız” adlı makaleleri Türkiye Türkçesine çevirdiği “Orhun Yazıtları” , ilk incelemesini yaptığı “Kutadgu Bilig” memleketimizde Türklük şuurunun uyanmasında büyük bir rol oynamıştır. Edebiyatımızda ilk roman olarak kabul edilen Taaşşuk-ı Talat ve Fıtnat’ı da bu sanatçımız yazmıştır.
Su parçada tanıtılan sanatçı aşağıdakilerden hangisidir?
A) Samipaşazade Sezai
B) Şemsettin Sami
C) Nabizade Nazım
D) Ahmet Mithat Efendi
E) Namık Kemal
10. Ahmet Vefik Paşa ile ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenebilir?
A) Natüralizm’in etkisiyle romanlar yazmıştır.
B)Şiirlerinde Parnasizm’in etkileri görülür.
C)Edebiyatı gençlere öğretmek için gazete çıkarmıştır.
D) Tiyatroyu halka yaymak için İstanbul dışında da tiyatro aşmıştır.
E) Batı’dan ilk kez yeni nazım şekillerini almıştır.
11. Batılı Türk edebiyatının kurucusudur. Tanzimat edebiyatını başlatan, Batı edebiyatı yolunda ilk nazım ve nesir türlerinde eser veren odur. İlk şiir çevirileri, ilk yerli tiyatro, ilk makale, ilk noktalama işaretleri hep onun tarafından yazılmış ve kullanılmıştır. Akılcı, mantıkçı, halkçıdır. Halk kaynaklarından yararlanır; dil, folklor araştırmaları yapar. Çok başarılı olmamasına rağmen ilkleri denemiş olması onu edebiyat tarihinde ölümsüz kılmıştır.
Bu parçada sözü edilen sanatçı aşağıdakilerden hangisidir?
A) Yusuf Kamil Paşa B) Reşit Paşa C) Şinasi D) Ziya Paşa E) Namık Kemal
CEVAP ANAHTARI:
1.D 2.D 3.E 4.E 5.D 6.A 7.D 8.C 9.B 10.D 11.C
TEST 2
1.Konusunu bir paşanın oğlu ile bir cariyenin aşk macerasından almıştır. Artık kapanmak üzere olan bir devrin, cariyeli, köleli büyük konak hayatının Türk romanındaki en başarılı örneğidir. Yazar, bu hayatın içinde yaşadığı için, gerek kahramanlarının ve gerekse olayın anlatılışında, kendi gözlemlerinden bol bol faydalanmıştır. Babasının kırk cariyeli konağı, hayatları bile kendilerinin olmayan bu insanların en iyi eğitim gördükleri yerlerdendi. Nitekim romanın kahramanı Dilber bu konakta piyano, Fransızca öğrenmiştir.
Bu parçada sözü edilen eser aşağıdakilerden hangisidir?
A)İntibah B) Araba Sevdası C) Sergüzeşt D) Zehra E)Cezmi
2. I. Nabizade Nazım’ın Karabibik ve Zehra adlı yapıtları duygusal niteliklerden çok gerçekçi nitelik taşıyan eserlerdir.
II. Tanzimat edebiyatı tiyatrosunda aile, gelenek, görenek, vatan ve benzeri konular işlenir. İçerik, toplumsal sorunlardan kaynaklanır.
III. Ortaoyunu, şehir meydanlarında ya da kendileri için hazırlanan yerlerde Pişekar, Kavuklu, Zenne gibi sabit tiplerle oynanan güldürü amaçlı seyirlik oyundur.
IV. Tanzimat edebiyatı, düzyazıyı şiirden daha etkili bir tür haline getirmiştir. Bu dönemde süsten, özentiden uzak, halkın okuması, bilgilenmesi amacıyla eserler ortaya konulmuştur.
V. Tanzimat döneminin büyük sanatçılarından olan Recaizade Mahmut Ekrem, Şemsettin Sami ile sanat hakkında giriştiği sert tartışmalardan dolayı yeni sanatın karşısında olmuştur.
Yukarıdaki numaralanmış cümlelerin hangisinde bir bilgi yanlışı yapılmıştır?
A) I B) II C) III D) IV E) V
3.Batılıların “satir” dedikleri mizah yolu ile hiciv tarzının ilk örneğini yine Tanzimat devrinde ------- verir. Sadrazam Ali Paşa’nın 1868’daki Girit ayaklanmasında devlet otoritesini küçük düşürücü hareketlerini büyük bir siyasi başarı, bir zafer şeklinde vasıflandırdığı, Ali Paşa’yı zarif nüktelerle göklere çıkararak, çok ağır bir şekilde hicvettiği eseri -------- kendi tarzında yalnız Tanzimat devrinin değil bütün Türk mizah ve hiciv edebiyatının en başarılı eserlerindendir.
Bu parçada boş bırakılan yerlere aşağıdakilerden hangileri getirilmelidir?
A) Ziya Paşa - Zafername
B) Namık Kemal - Takip
C) Recaizade Mahmut Ekrem - Takdir-i Elhan
D) Ziya Paşa - Harabat
E) Muallim Naci - Demdeme
4. Namık Kemal ile ilgili aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?
A) Sanatçı, eserlerinde çoğunlukla toplumsal konuları; vatan, millet, hürriyet kavramlarını işlemiştir.
B) İlk şiirlerinde biçim eski, öz eski; sonrakilerde biçim eski, öz yeni; daha sonrakilerde ise biçim yeni, öz de yenidir.
C) Halkın kullandığı kelimeleri benimsemek, dili külfetli sanatların baskısından kurtarmak gayesindedir.
D) Şiir, makale, tarih, eleştiri, biyografi, roman, tiyatro türlerinde eserler vermiş; bunları toplumun uyanıp gelişmesi için araç olarak kullanmıştır.
E) Sanatçı, büyük okur kitlesini kazanmayı bilmiş, popüler ansiklopedik bir yazardır. Yazdıklarının sanatla, kalıcılıkla pek ilgisi olmadığını bile bile, halkı aydınlatmak, çoğunluğa ansiklopedik bilgiler öğretmek gayesindedir.
5. Edebiyatımızda, ilk defa halk kaynaklarından yararlanır. Dil, folklor araştırmaları yapar. Eski nazım biçimlerine yeni bir öz, mazmunlu deyişler yerine konuşma diline giren bir Türkçe yerleştirir. Yeni Türk şiirinin öncüsü odur. Türk şiirini söz oyunlarından kurtarır, şiirimize konuşma dilini getirir. Şiirde ilk anlam bütünlüğü onunla başlar. Batı anlayışıyla yazdığı bütün şiirlerinde beyitlerin başlı başına güzel olmalarıyla yetinmemiş, Divan edebiyatındaki “parça güzelliğine karşı “konu birliği” görüşünü savunmuştur. Tanzimat şiirinin en sağlam mısra yapıcısı, bugünkü şiirimizin yolunu açan odur. Batı’dan çevirdiği şiirlerini Tercüme-i Manzume adlı eserinde toplamıştır.
Yukarıdaki parçada tanıtılan sanatçı aşağıdakilerden hangisidir?
A) Ziya Paşa B) Namık Kemal
C) Samipaşazade Sezai D) Şinasi E) Recaizade Mahmut Ekrem
6. Aşağıdaki yazar - eser eşleştirmelerinden hangisi yanlıştır?
A) Avrupa’da Bir Cevelan - Ziya Paşa
B) Takip - Namık Kemal
C) Takdir-i Elhan - Recaizacle Mahmut Ekrem
D) Duhter-i Hindu - Abdülhak Hamit Tarhan
E) Müntehebat-ı Eş’ar - Şinasi
7. Edebiyatımıza en başarılı ilk küçük hikâyeyi getiren; romancılığımızı, Realizm’e yönelten bir yazardır. Sanatıyla, yaşadığı dönemin pek ötesine geçememekle beraber “Sergüzeşt” adlı romanıyla gerçekçiliğimizin öncülerinden sayılmıştır. Hikâyelerinde, romanından daha kuvvetli bir teknik vardır. Hiç, Düğün, Kediler, Pandomima gibi tanınmış hikâyelerinin yer aldığı hikâye kitabı Küçük Şeyler adını taşımaktadır.
Bu parçada kendisinden söz edilen sanatçı aşağıdakilerden hangisidir?
A) Şemsettin Sami
B) Samipaşazade Sezai
C) Ahmet Vefik Paşa
D) Ahmet Mithat Efendi
E) Recaizade Mahmut Ekrem
8. ----, asıl başarısını hikâye ve romanda göstermiştir. Türk hikâyesini, Realizm’e doğru götürmekle kalmaz; edebiyatımızda ilk köy romanını yazar. Tanzimat’ın en bilinçli realist - natüralist eseri olan Karabibik’i yazmıştır. Eserlerinde; kahramanları durumlarına, yaradılışlarına uygun tarzda konuşturan hareketli, canlı, sade bir dil kullanmıştır.
Bu parçada boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir?
A) Nabizade Nazım
B) Şemsettin Sami
C) Namık Kemal
D) Ziya Paşa
E) Muallim Naci
9. Ahmet Mithat Efendi ile ilgili aşağıda verilen bilgilerden hangisi yanlıştır?
A) Eserlerinde olmayacak durumlara, olağanüstü olaylara, her zaman rastlanabilecek tiplere çok yer vermiştir.
B) Okuyucunun bilgisini genişletmek amacıyla sık sık konu dışına çıkıp ansiklopedik bilgiler vererek konuyu dağıtır.
C) İstanbul halkının konuştuğu dili, hiçbir özentiye kapılmadan, sohbet havası, içinde verir.
D) Edebiyatımızın kalem şampiyonu ünvanını hak edecek kadar çok eser vermiştir.
E) Eserlerinde içinden geldiği dar gelirli insanların hayatını realist bir anlayışla betimlemiştir.
10. -------biçimde eskiye bağlı kalmasına rağmen özde yeni bir niteliğe yöneldi. Aşk, şarap, zevk temalarını işleyen gazel, terkib-i bend, terci-i bend gibi eski nazım şekillerini toplumu uyandıran, duyguları düşünceleri aydınlatan birer araç haline getirdi. Zıtlıklar, çelişmeler içinde olmakla beraber, Şinasi ile başlayan yeni sanat ve dil görüşlerine bağlı kalmaya çalıştı. Nesri de şiiri gibi, sağlam yapılı, zamanına göre oldukça sadedir. Hiç roman yazmamış olan sanatçı hiciv yazılarıyla da ünlüdür.
Bu parçada boş bırakılan yere aşağıdaki sanatçılardan hangisi getirilmelidir?
A) Namık Kemal B) Nabizade Nazım
C) Muallim Naci D) Ziya Paşa E) Şinasi
CEVAP ANAHTARI:
1.C 2.E 3.A 4.E 5.D 6.A 7.B 8.A 9.E 10.D
UYGULAMA : 1
A) Aşağıda Tanzimat edebiyatına ilişkin yargılar verilmiştir. Bunlardan doğru olanı (D), yanlış olanı (Y) ile belirtiniz.
1. İlk dönem Tanzimat sanatçıları edebiyatı halk eğitiminin bir aracı olarak görmüşlerdir ( ).
2. Tanzimat döneminde sade bir dille yazmak amaçlanmış, ancak tam başarı sağlanamamıştır ( ).
3. Tanzimat edebiyatı, Divan edebiyatını her yönüyle dışlamıştır ( ).
4. Tanzimat şiirinde genellikle aruz ölçüsü kullanılmıştır ( ).
5. Roman, öykü, makale, tiyatro türleri ilk kez Tanzimat edebiyatında görülür ( ).
6. Tanzimat edebiyatının ikinci döneminde dil iyice sadeleşmiştir ( ).
7. Muallim Naci, Tanzimat döneminde yaşayıp Divan şiirini savunmuş bir sanatçıdır ( ).
8. Tanzimat edebiyatının hemen her türde eser veren sanatçısı Ahmet Mithat’tır ( ).
9. Tanzimat şiirinde konu bütünlüğü yoktur ( ).
10. Tanzimat romanında köy gerçeğine eğilen ilk roman Küçük Paşa'dır ( ).
B) Edebiyatımıza ait “ilk”leri aşağıdaki boşluklara sanatçılarıyla birlikte yazınız.
|
|
|
Eser |
Sanatçı |
|
1 |
İlk roman denemesi
|
……………………….. |
……………. |
|
2 |
İlk çeviri roman
|
……………………….. |
……………. |
|
3 |
İlk köy romanı
|
……………………….. |
……………. |
|
4 |
İlk edebî roman
|
……………………….. |
……………. |
|
5 |
İlk psikolojik roman
|
……………………….. |
……………. |
|
6 |
İlk tarihsel roman
|
……………………….. |
……………. |
|
7 |
İlk realist roman
|
……………………….. |
……………. |
|
8 |
İlk öykü örnekleri
|
……………………….. |
……………. |
|
9
|
İlk tiyatro
|
……………………….. |
……………. |
|
10 |
İlk tiyatro çevirileri
|
……………………….. |
……………. |
|
11 |
İlk makale
|
……………………….. |
……………. |
|
12 |
İlk fabl çevirileri
|
……………………….. |
……………. |
|
13 |
İlk pastoral şiirler
|
……………………….. |
……………. |
|
14 |
İlk epik tiyatro
|
……………………….. |
……………. |
|
15 |
İlk mensur şiirler
|
……………………….. |
……………. |
C) Tanzimat döneminde ortaya konan aşağıdaki eserlerin edebiyat türlerini ve sanatçılarını karşılarına yazınız.
1. Durub-ı Emsal-i Osmaniye
Türü Sanatçısı
……………. ………………….
2. Zavallı Çocuk
Türü Sanatçısı
……………. ………………….
3. Hasan Mellah
Türü Sanatçısı
……………. ………………….
4. Harabat
Türü Sanatçısı
……………. ………………….
5. Lehçe-i Osmani
Türü Sanatçısı
……………. ………………….
6. Araba Sevdası
Türü Sanatçısı
……………. ………………….
7. Macera-yı Aşk
Türü Sanatçısı
……………. ………………….
8. Yadigâr-ı Şebap
Türü Sanatçısı
……………. ………………….
9. Sergüzeşt
Türü Sanatçısı
……………. ………………….
10. Zafernâme
Türü Sanatçısı
……………. ………………….
D) Aşağıdaki sanatçıların en çok etkilendikleri edebiyat akımını boş yere yazınız.
1. Ahmet Vefik Paşa :.............................
2. Şinasi:................................................
3. Şemsettin Sami:................................
4. Nabizade Nazım :................................
5. Recaizade Ekrem :..............................
6. Samipaşazade Sezai:.........................
7. Âli Bey:..............................................
8. Abdülhak Hamit:................................
9. Ahmet Mithat:...................................
10. Namık Kemal:....................................
E) Aşağıdaki boşlukları uygun sözlerle tamamlayınız.
1. Abdülhak Hamit, tiyatrolarını oynanmak için değil,......................................için yazmıştır.
2. Ziya Paşa, ünlü “Terkib-i bent”ini................ ...........................’ye nazire olarak yazmıştır.
3. Şemsettin Sami’nin........................................ adlı sözlüğü dilimize büyük bir katkıdır.
4. Romanlarında olayların akışını keserek okuyucuya bilgi veren, hemen her türde yazan Tanzimat sanatçısı.........................................’tır.
5. Tanzimat şairlerinden................................ ve .................................. hece ölçüsüyle de şiir
yazmıştır.
6. “Şiir ve inşa” adlı makalesinde ......................................... Halk şiirini yüceltir.
7. Abdülhak Hamit tiyatro eserlerinden bazılarının konusunu ................................................ tarihlerinden veya hayali olaylardan seçmiştir.
8. Sergüzeşt romanında..................................... akımın etkileri belirgindir.
9. Tanzimat edebiyatı, ilk özel gazete olan ..........................................'in çıkışıyla başlar.
10. Namık Kemal, görüşlerindeki tutarsızlıklar yüzünden .............................................’yı eleştirmiş; bu amaçla ................................... adlıbir de kitap yazmıştır.
UYGULAMA : 1 / CEVAPLAR
A)
1. (D) 6. (Y)
2. (D) 7. (D)
3. (Y) 8. (D)
4. (D) 9. (Y)
5. (D) 10. (Y)
B) Eser Sanatçı
1.Taaşşuk-ı Talat ve Fıtnat Şemsettin Sami
2. Telemak Yusuf Kamil Paşa
3. Karabibik Nabizade Nazım
4. İntibah Namık Kemal
5. Eylül Mehmet Rauf
6. Cezmi Namık Kemal
7. Araba Sevdası Recaizade Ekrem
8. Letaif-i Rivayet Ahmet Mithat
9. Şair Evlenmesi Şinasi
10. Moliere’den Ahmet Vefik Paşa
11. Tercüman-ı Ahval Mukaddimesi Şinasi
12. La Fontaine’den Şinasi
13. Sahra Abdülhak Hamit
14. Keşanlı Ali Destanı Haldun Taner
15. Mensur Şiirler Halit Ziya
C. Türü Sanatçı
1. Atasözleri incelemesi Şinasi
2. Tiyatro Namık Kemal
3. Roman Ahmet Mithat
4. Şiir (ontoloji) Ziya Paşa
5. Sözlük Ahmet Vefik Paşa
6. Roman Recaizade Ekrem
7. Tiyatro Abdülhak Hamit
8. Şiir Recaizade Ekrem
9. Roman Samipaşazade Sezai
10. Şiir Ziya Paşa
D) Adı verilen sanatçıların etkilendikleri akımlar şunlardır:
1. Klasisizm 6. Realizm
2. Klasisizm 7. Klasisizm
3. Romantizm 8. Romantizm
4. Naturalizm 9. Romantizm
5. Realizm 10. Romantizm
E) Cümlelerdeki boşluklara aşağıdaki sözler getirilmelidir.
1. okunmak
2. Bağdatlı Ruhi
3. Kamus-ı Türkî
4. Ahmet Mithat
5. Ziya Paşa - Abdülhak Hamit
6. Ziya Paşa
7. İran, Asur, Hint, Makedonya
8. realist
9. Tercüman-ı Ahval
10. Ziya Paşa - Tahrib-i Harabat