Kullanıcı Oyu: 5 / 5

Yıldız etkinYıldız etkinYıldız etkinYıldız etkinYıldız etkin
 

 DADALOĞLU- YÜKSEKLERDE ŞAHİN GİBİ SÜZÜLÜR

 

Yükseklerde şahin gibi süzülür

Enginlerde turna gibi dizilir

Haçan dostu ansa gönlüm üzülür

Şimdi döndüm düzen tutmaz tele ben

 

Kalktı göç eyledi Avşar illeri

Ağır ağır giden iller bizimdir

Arab atlar yakın eyler ırağı

Yüce dağlar aşan yollar bizimdir

 

Belimizde kılıcımız kirmani

Dışı deler mızrağımın temreni

Hakkımızda devlet etmiş fermanı

Ferman padişahın dağlar bizimdir

 

Dadaloğlu yatın kavga kurulur

Öter tüfek davlumbazlar vurulur

Nice koç yiğitler yere serilir

Ölen ölür kalan sağlar bizimdir

 

Metin İncelemesi:

Biçim Yönünden:

Biçimi: Nazım.

Nazım biçimi: Koçaklama.

Nazım birimi: Kıta.

Ölçüsü: 6 + 5= 11'li ve 4 + 4+ 3= 11'li hece.

Türü: Epik şiir.

Konusu: Belli bir yere yerleştirilme çabasına karşı gösterilen yiğitçe tepki anlatılıyor.

Temi: Meydan okuma, yiğitlik.

Kafiye şeması: abcb/dddb/eeeb.

Kafiyeli olan, "İl-ler bizimdir/yol-lar bizimdir" sözlerindeki "-ler/-lar" çoğul ekleriyle yinelenen "bi­rimidir" sözcükleri rediftir. "İl/yol" sözcüklerinde or­tak kafiye sesi "-L" olup yarım kafiyedir. "Kur-ul-ur/vur-ul-ur/ser-il-ir" sözcükle rinde ki "-ul/-il" edil­gen çatı ekleridir. Bunlar ile geniş zaman çatı ekle­ri olan "-ur/-ir" ekleri rediftir. Geriye kalan "kur/ vur/ser" sözcüklerinde ortak kafiye sesi "R" olup ya­rım kafiyedir.

 

Dil özellikleri:

a) Dil sade, anlatım durudur.

b) İşlenen konu gereği halkın diline yerleşmiş yabancı kökenli sözcükleri kullanmıştır: Kirmani, devlet, ferman, hak, padişah, davlumbaz.

c) Konuya uygun, meydan okuma havası yansı­tan sözler kullanmıştır: Hakkımızda devlet etmiş ferman/ Ferman padişahın dağlar bizimdir./Nice koç yiğitler yere serilir/Ölen ölür kalan sağlar bizimdir.

 

Deyimler-Söz Grupları:

Irağı yakın eylemek: Varılacak yere kısa za­manda gitmek; süratli gidişle uzun yolları kısa süre­de aşmak.

Ferman etmek: Padişah tarafından buyruk çı­karılmak.

Davlumbazlar vurulur: Savaş davulu çalınır.

Avşar aşireti: Güneydoğu Anadolu'da yaşayan Oğuz Türkmenleri'n adıdır.

Öter tüfek: Tüfekler patladı, kurşun sesleri duyulmaya başladı.

 

İçerik Yönünden:

Araştırmalar:

1. Birinci dörtlükte Avşar Türkmenlerin yaylaya göçü tasvir ediliyor.

Dörtlüğe göre, Avşar boyları padişah buyruğu ile göçe başlıyor. Hızlı giden Arap atlarıyla yüksek dağları aşmaya çalışıyor. Bu olgu "kalkıp göç eyle­mektir. Ozan, Avşar boylarına ve yüksek dağları aşan yollara "bizimdir" dediğine göre, kendisi de göçe zor­lanan bu topluluğun içindedir.

2. Şiirin tümünde yiğitçe bir söyleyiş görülüyor. Bu duygunun en belirgin biçimde verildiği dizeler şun­lardır :  "Hakkımızda devlet etmiş fermanı/Ferman padişahın dağlar bizimdir./Nice koç yiğitler yere se­rilir/ölen ölür kalan sağlar bizimdir."

Ozan, bu dizelerden ilk ikisiyle Osmanlı yöneti­minin kararına başkaldırı duygusunu, son iki dizeyle de kavganın sonuna dek sürmesi gerektiği görüşünü dile getiriyor. Başkaldırı bireysel değil, toplumsaldır.

3. "Yakın eyler ırağı", "öter tüfek", "davlumbazlar vurulur" sözlerinin anlamları, "deyimler ve söz grup­ları" bölümünde verilmiştir.

4. Dadaloğlu, bu şiirindeki özgün söyleyişiyle, bi­ze Köroğlu'nu hatırlatıyor. Köroğlu da şiirlerinde düş­mana korkusuzca saldırmak, yiğitçe savaşmak duygu­larını coşkuyla dile getiriyor. Ne var ki, Dadaloğlu'nun şiirinde duyguların daha içten, söyleyişin yalın olduğu ve dilin ustalıkla kullanıldığı görülüyor. Bu yönlerden Dadaloğlu'nun daha güçlü bir ozan olduğu söylenebilir.

5. "Koçaklama", kahramanlık ve yiğitlik temleri­nin işlendiği koşmalardır. Bu şiirde de bir başkaldırı vardır. Avşar boylarının yiğitliği, yiğitçe bir söyleyiş­le anlatılmaktadır. Devletle zorlu kavga göze alınmış­tır, sonu ne olursa olsun bu kavga sürdürülecektir. Bu özellikleri göz önüne getirilerek şiire "koçaklama" diyebiliriz.

 

N. KARTAL, BİRSEN Y. 1990

 

 

İLGİLİ İÇERİK

KALKTI GÖÇ EYLEDİ AVŞAR ELLERİ -DADALOĞLU

DADALOĞLU HAYATI ve ŞİİRLERİ

ŞU YALAN DÜNYAYA GELDİM GELELİ -DADALOĞLU

BİZİM YAYLAMIZ MEŞELİ -DADALOĞLU

CAN EVİMDEN VURDU FELEK NEYLEYİM - DADALOĞLU

DADALOĞLU AĞZINDAN - BEHÇET KEMAL ÇAĞLAR

ÇIKTIM YÜCESİNE SEYRAN EYLEDİM-DADALOĞLU

SON EKLENENLER

Üye Girişi