PİR SULTAN ABDAL - SABAHTAN CEMALİN SEYRAN EYLEDİM
Seyyah olup şu ötemi gezerim
Bir dost bulamadım gün akşam oldu.
Sabahtan cemâlin seyran eyledim
Gönüller perişan elinden sunam
Nice bekleyeyim gurbet illerde
Hiç bilir yok mudur halimden sunam
Kemhalar giyinip zünnar bağlanmaz
Eser seher yeli teli ırganmaz
Sen gidelden deli gönül eğlenmez
Bir bergüzar versen telinden sunam
Sen seher yelisin gider gelmezsin
Gelirsen de bana bâkî kalmazsın
Seni uçuranlar murad almasın
Seni kim uçurdu gölünden sunam
Pir Sultan Abdal der cemâlin güzel
Aradım bulmadım bir haber yazar
Şimdi senin ismin cenneti gezer
Kalma bizim için yolundan sunam
Metin İncelemesi:
Biçim Yönünden:
Biçimi: Nazım.
Nazım biçimi: Koşma.
Nazım birimi: Kıta.
Ölçüsü: 6 + 5 = 11 *li hece.
Türü: Güzelleme.
Konusu: Ozan, bu şiirinde sevgilisine duyduğu özlemi ve ondan ayrı kalmanın acısını anlatıyor.
Temi: özlem, ayrılık acısı.
Kafiye şeması: abcb/dddb/eeeb/fffb.
Kafiyeli olan, "El-in-den sunam/hal-im-den su-nam/tel-in-den sunam/göl-ünden sunâm/yol-un-dan sunam" sözcüklerinde yer alan "-in/-im" iyelik ekleriyle ismin "-den" hal ekleri ve yinelenen "sunam" sözcükleri rediftir. Geriye kalan bölümlerde ortak kafiye sesi "L" olup yarım kafiyedir.
Dil Özellikleri:
a) Ozan, bugün kullanılmayan sözcüklere yer vermiştir: Cemâlin, kemhalar, zünnar.
b) Yaşadığı dönemin halk şiirine özgü ortaklaşa kullanılan sözcükleri kullanılmıştır: Suna (yeşilbaşlı ördek).
c) "Gidelden" sözcüğü, gittiğinden beri anlamında kullanılmıştır.
d) Halk dilinden yararlanmıştır: Irganmak (sallanmak).
İçerik Yönünden:
Araştırmalar:
• Ozan, şiirinde sevgilisini sunadan başka, "Sen seher yelisin gider gelmezsin" dizesinden anladığımıza göre, "seher yeli" ne benzetmiştir.
• Ozan, ilk dörtlükte, "Sabahtan cemâlin seyran eyledim" dizesiyle, sevgilinin yüzünü sabahleyin seyrettiğini söylemektedir. Fakat bu söyleyişte, gerçekten sevgilinin yüzünü seyrettiği anlamı yoktur. Çünkü dörtlükte; sevgilim, sabah vakti senin güzelliğini düşündüm. Ayrılışımızdan beri gönlüm perişan oldu. Seni buralarda, gurbet elde nasıl bekliyeyim? Hiç kimse benim derdimi anlamıyor. Artık bir umudum kalmadı, diyor. Buna göre; ozanın sözle söylemek istediği, sevgilisini anımsadığı ve onun yüzünü gözleri önünde canlandırdığıdır.
• Son kıta geçen, "isminin cenneti gezmesi" sözü, sevgilisinin ölmüş olduğunu belirtmek için kullanılmıştır. Cennet, iyi insanların gideceği bir yer olduğuna göre, söz, ozanın sevgilisinin de iyi bir insan olduğunu belirtir. Söz, ozanın sevgilisi cennete lâyık birisi anlamında da düşünülebilir.
• Şiirdeki dil ve söyleyiş, bir önce okuduğumuz şiire göre sadedir.
• Şiirin ölçüsü, kafiye çeşitleri, nazım biçimi, metnin "biçim yönünden" incelenmesi bölümünde gösterilmiştir.
N. KARTAL, BİRSEN Y. 1990