Edebi Sanatlar
1. “Yeşile koşan Londra’yı gördükçe hep denizi kovalayan İstanbul’u düşündüm.” cümlesinde aşağıdaki söz sanatlarından hangisi vardır? (1974/ÖSYS)
A) Teşbih
B) Teşhis
C) Mürsel mecaz
D) Tekrir
E) Kinaye
2. Kurban olam kurban olam
Beşikte yatan kuzuya
Bu beyitte aşağıdaki edebi sanatlardan hangisi yapılmıştır? (1976/ÖSYS)
A) Cinas
B) İstiare
C) Benzetme
D) Kişileştirme
E) Abartma
3. Ey benim sarı tamburam,
Sen ne için inilersin?
İçim oyuk, derdim büyük
Ben onun’çün inilerim.
Sazın gerçekten de içi oyuktur. Ama burada anlatılmak istenen başka bir şeydir.
Böyle bir yazın sanatı (edebi sanat) aşağıdakilerden hangisinde vardır? (1979/ÖSYS)
A) Güleriz ağlanacak halimize.
B) Şu karşıma göğüs geren,
Taş bağırlı dağlar mısın?
C) Sakinler meclisten çekmiş ayağı.
D) Kısmetimdir gezdiren, yer yer seni,
Arşa çıksan akıbet yer yer seni.
E) Gül hasretinle yollara tutsun kulağını.
4. Ne efsunkâr imişsin ah ey didar-ı hürriyet
Esir-i aşkın olduk gerçi kurtulduk esaretten
Aşağıdaki dizelerin hangisinde, yukarıdaki beytin ikinci dizesindeki sanata benzer bir sanat vardır? (1980/ÖSYS)
A) Karlar altında bir ilkbaharım ben
B) Kar değil gökyüzünden yağan beyaz ölümdü
C) Şu bakır zirvelerin ardından
Bir süvari geliyor kan rengi
D) Ruhu her yerde buhurdan gibi yıllarca tüter
E) Ben garip çizgilerle uğraşırken baş başa
Rastlamıştım duvarda bir şair arkadaşa
5. “Menekşeler külahını kaldırır”
dizesindeki edebi sanat, aşağıdaki dizelerden hangisinde vardır? (1981/ÖSYS)
A) Güzel gitti diye pınar ağladı
B) Ak kuğular sökün etti yurdundan
C) Gül budamış dal dal olmuş
D) Kara yerde mor menekşe biter mi?
E) Gözlerim kapıda kulağım seste
6. Dağ dağ o güzel ses bütün etrafı gezindi;
Görmüş ve geçirmiş denizin kalbine sindi.
Bu dizelerdeki kişileştirme, aşağıdakilerden hangisinde yoktur? (1982/ÖSYS)
A) Bir sarmaşık uyanıyordu uykusundan;
Geriniyordu bir eski duvarın sıvasından
B) Bir bulut geldi üstüne bahçenin,
Bütün ağaçların keyfi kaçtı.
C) Toros dağlarının üstüne
Ay, un eledi bütün gece
D) Eskici dükkânındaki asma saat,
Çelik bir şal atmış omuzlarına
E) Ay, zeytin ağaçlarından yere damlıyordu;
Açtım avucumu altına tuttum
7. “Sakin ve rüzgârsız havalarda, bacalar üzerinden bir türlü savrulup dağılmayan dumanlar birbiri üzerine nasıl birikirse, bu sesler de öylece göğün boşluğunda toplanıyor, kolay kolay dağılmıyordu.
Bu cümlede birbirine benzetilen iki şey aşağıdakilerden hangisidir? (1984/ÖSYS)
A) Hava - Rüzgâr
B) Rüzgâr - duman
C) Hava - Ses
D) Duman - Gök
E) Duman - Ses
8. “Anadolu” kelimesinin, “Anadolu, hepimize hınç, şüphe ve emniyetsizlikle bakıyordu.” cümlesin deki kullanılışına benzer bir kullanım, aşağıdakilerden hangisinde vardır? (1984/ÖSYS)
A) Ankara, bütün Orta Anadolu’ya bir iç kale vazifesi görmüştür.
B) Erzurum, Türkiye coğrafyasına 1890 metreden bakar.
C) O günlerde Konya’nın nasıl yaşadığını ve ne düşündüğünü bilmiyoruz.
D) İstanbul’un asıl manzarasına bir sivil mimari oluşturmuştur.
E) Bursa kadar muntazam bir devrin malı olan bir şehir bilmiyorum.
9. “Ey saz benizli yolucu, sen, söyle bana,
Kuş uçmaz, kervan geçmez sema yolunda;
Gündüzün, gecenin hangi kovuğunda
Dinlenmek için gidip yatacaksın?”
Burada şairin “yolcu” diye seslendiği “ay”dır.
Bunu, şiirdeki hangi sözlerinden çıkarabiliriz? (1985/ÖSYS)
A) sema yolunda
B) kuş uçmaz, kervan geçmez
C) saz benizli
D) gündüzün, gecenin hangi kovuğunda
E) dinlenmek için gidip yatacaksın
10. “Artık dağlar sırtlarından kürklerini attılar. Fakat henüz sabahları serince olduğundan, omuzlarına sislerden birer atkı alıyorlar. Şimdi rüzgâr ağaçlar arasında ılık ılık esiyor. Hece böcekler, görülecek şey!”
Parçada kişileştirilen varlık, aşağıdakiler den hangisidir? (1985/ÖSYS)
A) böcekler
B) sisler
C) rüzgâr
D) ağaçlar
E) dağlar
11. Kalem böyle çalınmıştır yazıma
Yazım kışa uymaz, kışım yazıma.
Bu iki dizedeki söz sanatı aşağıdakilerden hangisidir? (1986/ÖSYS)
A) benzetme (teşbih)
B) cinas
C) kişileştirme (teşhis)
D) abartma (mübalağa)
E) istiare
12. Durgun bir akşamın erguvan örtüsünü
Yırtarken çekinerek gecenin kara eli
Yorgun bir gölge, omzunda bir günün yükü
Sürüklüyor ufuklara ağır adımlarını
Bu dizelerde kişileştirilen varlıklar aşağıda kilerin hangisinde verilmiştir? (1987/ÖSYS)
A) Yorgun omuz - sürüklenen ufuklar
B) Durgun bir akşam - ağır adımlar
C) Erguvan örtü - bir günün yükü
D) Akşamın örtüsü - omuzun yükü
E) Gecenin kara eli - yorgun bir gölge
13. Kısmetindir gezdiren yer yer seni
Arşa çıksan akıbet yer yer seni
Bu iki dizedeki söz sanatı aşağıdakilerden hangisidir? (1988/ÖSYS)
A) Mecaz
B) Cinas
C) Kinaye
D) İstiare
E) Hüsn-i ta’lil
14. Anavarza at oynağı
Kana bulanmış gömleği
Kıyman a zalımlar kıyman
Kör karının bir deyneği
Yaşlı bir kadının öldürülen tek oğlu için duyduğu acıyı dile getiren bu dörtlükte, aşağıdaki açıklamalardan hangisine uygun bir söz sanatı vardır? (1988/ÖSYS)
A) Bir anlam inceliği yaratmak için bildiği şeyi bilmez görünme
B) Bir sözcüğü, iki anlamını birden sezdirecek biçimde kullanma
C) Bir sözcüğü, gerçek anlamı dışında başka bir sözcük yerine kullanma
D) Bir olgunun gerçek etkenini bir yana bırakarak olguyu başka bir nedene bağlama
E) Birkaç şeyi söyledikten sonra onlarla ilgili başka şeyleri bir sıra gözeterek anlatma
15. Adam, elini uzattı; tam onu koparacağı sırada, mor menekşe: “Bana dokunma!” diye bağırdı.
Bu cümledeki en belirgin söz sanatı aşağıdakilerden hangisidir? (1989/ÖSYS)
A) Teşbih (benzetme)
B) Tezat
C) İstiare
D) Kinaye
E) İntak (konuşma)
16. İlahi, kabul senden ret senden; şifa senden, dert senden... İlahi, iman verdin, daim eyle; ihsan verdin, kaim eyle.
Bu parçadaki altı çizili sözcükler aşağıdakilerden hangisine örnektir? (1989/ÖSYS)
A) İmale
B) Seci
C) Aliterasyon
D) Redif
E) Cinas
17. Yalnız zaman olur bazı akşamlar
Bir kadın çehresi; yanarken camlar
Bir lahza belirir loş aynalarda
Bu dizelerde geçen, “yanarken camlar” sözünde, aşağıdaki açıklamalardan hangisine uygun bir söz sanatı vardır? (1990/ÖSYS)
A) Bir durumu, gerçekte olduğundan daha üstün gösterme
B) Bir sözü benzetme amacıyla bir söz yerine kullanma
C) Birden çok anlamı bulunan bir sözcüğü uzak anlamıyla kullanma
D) İnsanlara özgü bir niteliği cansız varlıklara aktarma
E) Bir olguyu, gerçek nedeninin dışında, hoşa giden bir nedene bağlama
18. Yapıtlarında daha çok kırsal kesim insanlarını anlatan birkaç yazar, Yakup Kadri Karaosmanoğlu’yla görüşmeye gider. Bu ilgiden çok hoşnut olan Yakup Kadri, bir ara merakla konuk yazarlara nerelerden geldiklerini sorar. Yazarlardan biri gülerek: “Yabandan geliyoruz üstat, Yaban’dan!” der.
Parçada geçen “Yaban’dan geliyoruz.” sözünde, aşağıdaki açıklamaların hangisine uygun bir söz sanatı vardır? (1990/ÖSYS)
A) Bir anlam inceliği yaratmak için bildiğini bilmezlikten gelme
B) Bir sözcüğü alışılmış anlamının dışında bir anlamda kullanma
C) Söylenmek isteneni en az sözcükle anlatma
D) Bir gerçeği sezdirmek için bir sözü hem gerçek hem mecaz anlamıyla kullanma
E) Söz arasında, bilinen bir duruma işaret etme
19. Nedir can kim anı sen nazenin canane vermezler
Sana âşık olanlar yoluna cana ne vermezler
Bu dizelerde olduğu gibi, söylenişleri bir, anlamları ayrı sözü bir arada bulundurma sanatı aşağıdakilerden hangisidir?(1991/ÖSYS)
A) Cinas
B) Hüsn-i ta’lil
C) Teşhis
D) Tevriye
E) İntak
20. Aşağıdaki dizelerin özellikle hangisinde bir abartma vardır? (1991/ÖSYS)
A) Bir ah çeksem dağı taşı eritir.
Gözüm yaşı değirmeni yürütür.
B) Bu topraklar ecdadımın ocağı
Evim, köyüm hep bu yerin bucağı
C) Ne doğan güne hüküm geçer
Ne halden anlayan bulunur.
D) Derdim çoktur hangisine yanayım
Yine tazelendi yürek yarası
E) Yükseğinde büyük namlı karın var
Alçağında mor sümbüllü bağım var
21. (I) Dik, sarp bir doruğa tırmanan bir dağcıyı andırıyor deneme yazarı. (II) Yamaçta ayağını koyacağı bir yer arıyor. (III) Elleriyle tutunacak bir yer seçiyor. (IV) İpini takacağı bir kaya parçası gözlüyor; adım adım tırmanıyor, sınaya sınaya yükseliyor. (V) Tepede, ulaştığı noktada, bir dağcı gibi güven duygusu sarıyor içini.
Yukarıdaki cümlelerin hangisinde benzetmeye yer verilmiştir? (1992/ÖSYS)
A) I ve III B) I ve V C) II ve III D) II ve IV E) IV ve V
22. Aşağıdakilerin hangisinde bir kinaye vardır? (1992/ÖSYS)
A) Gönül sevdiğinden soğur
Görülmeyi görülmeyi
B) Gölgesinden dinlendiğim
Koca çamlar yerinde mi
C) Şu karşıma göğüs geren
Taş bağırlı dağlar mısın
D) Elbet bir devasız dertten
Doğan göz bir zaman ağlar
E) Uçtu kuşların kervanı
Her biri bir dala gider
23. Aşağıdaki dizelerden hangisinde dört öğesi de bulunan bir “teşbih” vardır? (1995/ÖSYS)
A) Her hatıra bir damla yaş oldukça gözümde
B) Gördüm deniz dedikleri bin yaşlı ejderi
C) Canlandı hayalimde o mazideki yazlar
D) Her gölge bir insan kadar inceydi, derindi
E) Ben böyle değildim, bu deniz böyle değildi
24. Aşağıdaki beyitlerin hangisinde “cinas” vardır?(1995/ÖSYS)
A) Gönlümle oturdum da hüzünlendin o yerde,
Sen nerdesin ey sevgili, yaz günleri nerde.
B) Kısmetindir gezdiren yer yer seni
Arşa çıksan akıbet yer yer seni
C) Akşam lekesiz, saf, iyi bir güz gibi akşam;
Ta karşı bayırlarda tutuşmuş iki üç çam
D) Gözlerin mahmur olurmuş her zaman
Pek yamansın, pek yamansın, pek yaman
E) Görmeden mecnunların sahradaki cem’iyyetin
Sevdiğim meşk-i nigah eylesin ahularla sen
25. Aşağıdaki dizelerin hangisinde bir söz sanatı yoktur? (1996/ÖSYS)
A) Düşlerimde bir güzel
Bakışı ayva çürüğü
B) Tam otların sarardığı zamanlar
Yere yüzükoyun uzanıyorum
C) Asılı salkımlardır çocuklar
Anaların uzun eteklerinde
D) Saçların uçuşuyor rüzgârda
Her telinde ayrı bir kalp çarpıyor
E) Acılarım, acılarım benim
Çiçeğe durmuş badem ağacı
26. Tablasındaki taze salatalıkları övmek için, “Badem bunlar, badem” diye bağıran satıcı, aşağıdaki söz sanatlarından hangisine başvurmaktadır? (1995/ÖSYS)
A) Benzetme
B) Tenasüp
C) Kinaye
D) Hüsn-i ta’lil
E) Mecaz-ı mürsel
27. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde, tırnak içine alınmış sözlerde bir söz sanatı vardır? (1997/ÖSYS)
A) Ben, sizin sandığınız gibi “ünlü biri” değilim.
B) “Beş sınıflı, tek öğretmenli” bir ilkokulda okudum ben.
C) Dergi yöneticilerinin bu “hoşgörülü tutum”u duygulandırdı beni.
D) Emekliliğin nasıl “güç bir iş” olduğunu bilmiyorum henüz.
E) “Aslanın ağzındaki”ne yetişmek için koşuşturup duruyorum.
28. Çocuğun birine sormuşlar:
- Ne olacaksın?
- Adam olacağım, demiş.
Çocuğun bu yanıtı aşağıdakilerden hangisi ne örnek olabilir? (1998/ÖSYS)
A) Benzetme
B) Kinaye
C) Tenasüp
D) Mecaz-ı mürsel
E) Hüsn-i ta’lil
29. (I) Güneş yavaş yavaş yükselirken antik kent aydınlanmaya başlıyor. (II) Güneşle birlikte, kentin geçmişindeki bilinmeyen yönlerin de ortaya çıkacağını sanıyor insan; ama bir süre sonra yanıldığını anlıyor. (III) Yüzyıllardır yalnızlığa alışmış, unutulmuş bu kentin geçmişini düşünüyor. (IV) Acaba bu tiyatro sahnesinde kaç oyun sergilendi, odeonda ne gibi sorunlar tartışıldı, ölümüne savaşlar nasıl yaşandı buralarda? (V) Bugün, bütün bunlardan habersiz, tarih sahnesindeki rolünü tamamlamış ve mağrur bir sessizliğe gömülmüş bir kentle karşı karşıyayız.
Bu parçadaki numaralanmış cümlelerin hangilerinde kişileştirme sanatı vardır? (2006/ÖSYS)
A) I ve II B) I ve IV C) III ve IV D) III ve V E) IV ve V
Cevaplar: 1-E 2-B 3-B 4-A 5-A 6-E 7-E 8-C 9-A 10-E 11-B 12-E 13-B 14-C 15-E 16-B
17-B 18-D 19-A 20-A 21-B 22-C 23-D 24-B 25-B 26-E 27-E 28-B 29-D
