“de/da” , “-de/da” ve “ki” NİN YAZIMI
BAĞLAÇ OLAN “da/de’”NİN YAZILIŞI
- “Dün akşam bize Ahmet geldi”
- “Dün akşam bize Ahmet de geldi” (Ahmet ile beraber başka gelenler de var)
- Oda da temizlendi. ( koridor, duvar vs temizlendi bunların yanında oda da temizlendi
- “Odada temizlendi” ( temizlenen “o” “-de/-da” bulunma hâl eki)
- Arkadaşım yazılıdan 100 aldı, ben de aldım” (benim dışımda 100 alan var)
“de/da” bağlacında işin içerisinde başka kişi ve varlıklar girer. Bu bağlacı cümleden çıkarırsak cümle yine anlamlı olur ama cümlede anlam daralır.
- “Dün akşam bize Ahmet geldi”
- “Dün akşam bize Ahmet de geldi”
Bağlaç olan “da/de” başlı başına bir kelime olduğu için ayrı yazılır ve kendisinden önceki kelimenin son ünlüsüne bağlı olarak büyük ünlü uyumuna uyar:
- Kızı da geldi gelini de.
- Durumu oğluna da bildirdi.
- Sen de mi kardeşim?
- Güç de olsa.
- Konuşur da konuşur.
Bulunma durum eki olan "-de,-da, -de,-ta" ise eklendiği sözcüğe bitişik yazılır.
- Evde olan evde kalır.
- Ağaçtaki meyve çürümüş.
- Arkadaşımın çantasında leke oluşmuş
- Savaşta ve barışta güçlü olmalıyız.
- Yurtta sulh, cihanda sulh.
UYARI: Ayrı yazılan “da/de” bağlacı hiçbir zaman “ta/te” biçiminde yazılmaz:
- Gidip de gelmemek var, gelip de görmemek var (Gidip te gelmemek var, gelip te görmemek var değil)
UYARI: Ya sözüyle birlikte kullanılan “da” ayrı yazılır: “ya da”
UYARI: “da/de” bağlacını kendisinden önceki kelimeden kesme ile ayırmak yanlıştır:
- Ayşe de geldi (Ayşe’de geldi değil).
- Kitabın kapağına da dikkat et (Kitabın kapağına’da dikkat et değil).
“DE/DA” BAĞLACININ CÜMLEYE KATTIĞI ANLAMLAR
- Eylemler arasında sıralama oluşturur.
Elimdeki kitabı bitireyim de diğerine geçeyim.
- Biri diğerine tercih edilen yargıları bağlar.
Yemek yapmadık da eve pizza sipariş ettik.
- Katılma, katma anlamı verir.
Öğretici yazılarının yanı sıra edebi eserleri de var.
- Neden-sonuç ilgisi kurar.
Kim bilir ne söyledi de babasını kızdırdı.
- Korkutma anlamı katar.
Cesaretin varsa gel de bana da öyle davran. Azarlama anlamı katar.
Önce görgü kurallarını öğren de öyle konuş.
- İstek anlamı katar.
İzin ver de iki çift söz söyleyelim.
- Küçümseme anlamı katar.
Cin olmuş da adam çarpmaya çalışıyor.
- Yakınma anlamı katar.
Yayın kurulu belli isimlere yer veriyor da genç şairlere ilgi göstermiyor.
- Karşı çıkma anlamı vardır.
Neden onun istediği oluyor da ben dışlanıyorum?
- Direnme, ısrar anlamı katar.
Yeğenim yatılı okula “gitmem de gitmem” diye direndi günlerce.
- Karşılaştırma anlamı katar.
Bakıyorum ondan da ümidini kesmeye başladın.
- Umutsuzluk anlamı katar.
Bu fidan büyüyecek de ağaç olacak, öyle mi?
- Dilek-şart kipinden sonra geldiğinde bu şartın (koşulun) geçersiz olduğunu bildirir.
Ağzıyla kuş tutsa da hiçbir şey değişmeyecek.
- “Bile, dahi” anlamında koşulun geçerli olmadığını belirtir.
Sen de olanları anlatmayacaksın galiba.
- “Ama, fakat” anlamında karşıt yargıları bağlar.
Önerdiğin kitabı aldım da okumaya fırsatım olmadı.
- Sorulu kullanımlarda şaşma bildirir.
Nasıl oldu da başından büyük işleri kalkıştın?
- Eksiltili cümlelerde düşüncenin sürdüğünü anlatır.
Biraz sessiz olabilir miyiz? Çocuk uyudu da..
KONU ANLATIM VİDEOSU ( Youtube Kanalımız için TIKLAYINIZ )
- Önceki
- Sonraki >>