Kullanıcı Oyu: 0 / 5

Yıldız etkin değilYıldız etkin değilYıldız etkin değilYıldız etkin değilYıldız etkin değil
 

DEYİŞ 

Türk halk edebiyatında hece vezniyle söylenen şiirler. Türkü, destan, koçaklama, güzelleme, taşlama, nefes, koşma, tekerleme türlerinin hepsine deyiş adı verilir. "Deme" sözcüğü de kullanılır. 

 

DEYİŞME 

Halk edebiyatında âşıkların karşılıklı şiir söylemesi. Atışma da denir. En az iki âşık kendi kendilerine ya da bilirkişiler ve dinleyiciler karşısında belli kurallar çerçevesinde şiir yarışı yaparlar. Birbirlerini denerler, ustalıklarıyla öne çıkmaya çalışırlar. Deyişme şu sırayla yapılır: 

Merhabalaşma, giriş bölümüdür. Âşıklar, birbirlerini ve dinleyicileri "Hoşgeldiniz", "Sefa geldiniz", "Merhaba" gibi sözcüklerle rediflerine bağlanan kafiyelerle dörtlükler kurarak selamlar. 

İkinci bölümde âşıklar kendi ustalarının şiirlerinden örnekler söyler. 

Tekerleme bölümü denilen üçüncü bölüm asıl deyişme bölümüdür. Ev sahibi ya da yaşlı bir kişi düz ya da geniş ayakla deyişmeyi açar. Âşıklar konu ve bend sınırlaması olmaksızın verilen oyun üzerinden deyişmeye başlar. Âşıklar asıl ustalıklarını ve sanatçılıklarını burada göstermeye çalışır. İlk ayak bitince diğer âşık yeni bir ayak açar. Deyişme sürdükçe ayaklar darayak halini alır. Deyişme karşılıklı soru-yanıt şekline döner. Âşıklar böylece birbirlerinin bilgi ve sanatlarını ölçer. Bir şekilde karşısındakini söz söylemez haline getiren âşık deyişmeyi kazanır. 

Söz söyleyememe durumuna "lebdeğmez" denir. Deyişmenin sonunda da âşıklar birbirlerini rahatlatmak, gönül almak için karşılıklı koşmalar söyler. Birbirlerini överek hoşgörü örneğiyle deyişmeyi bitirirler. Örneğin âşık Şenlik ile âşık Feryadî’nin deyişmesi: 

 

Şenlik: 

Şöhretin vezir payında 

Rütbesiyle şana layık 

Oturuşun o duruşun 

Hem sultana hana layık 

 

Feryadî: 

Sefa geldin gözüm üzre 

Olsam mihmana layık 

Şeyhülislam, sadrazam 

Doğru Al’Osman’a layık 

 

Şenlik: 

Seninle oldum taaşşuk 

Gözlerime geldi ışık 

Duymadım sen kime aşık 

Dillerin Kur’an’a layık 

 

Feryadî: 

Bu düşkün gönlüm açarsın 

Selim Sırat’ı geçersin 

Kevser ırmaktan içersin 

Olasan cihana layık 

 

Şenlik: 

Kul şenliği eder hürmet 

Rikabın kıldım ziyaret 

Sana nasip olsun cennet 

Huriye gılmana layık 

 

Feryadî: 

Sefil Feryadî göresen 

Meram maksûda eresen 

Sancak altında durusan 

Habîb-i Rahman’a layık 

 

ÖRNEK DEYİŞ:
Adilem sen naçarsın
İnci mercan saçarsın
Dünya deniz olanda
Gönlüm nere kaçarsın

Ağam derim naçanm
İnci mercan saçarım
Dünya deniz olunca
Ben kuş olup kaçarım

Adilem sen naçarsın
Lal ü gevher saçarsın
Ben bir şahin olunca
Yavrum nere kaçarsın

Ağam derim naçarım
 La’l ü gevher saçarım
Sen bir şahin olunca
Ben yerlere kaçarım

Adilem sen naçarsın
La’l ü gevher saçarsın
Ben Azrail olunca
Kuzum nere kaçarsın

Ağam derim naçarım
La’l ü gevher saçarım
Sen Azrail olunca
Ben cennete kaçarım

 

SON EKLENENLER

Üye Girişi