AÇIK OTURUM ÖRNEĞİ

Açık Oturum Örneği

KONU :ZİYA GÖKALP VE TÜRK DÜŞÜNCESİ

YÖNETEN :ALİ GEVGİLİ

KATILANLAR :PROF. DR. MEHMET KAPLAN,PROF. DR. TARIK ZAFER TUN AYA PROF. DR. ŞERİF MARDİN

ALİ SEVGİLİ - Türk düşüncesinin gelişimindeki en önemli dönüm noktalarından birisi, Ziya Gökalp’tır. Büyük sosyolog ve düşünür Gökalp, ölümünün ellinci yılı dolayısıyla, 1974 ekiminde Türkiye'de yeniden say­gıyla anılıyor.

Bugün yapacağımız açık oturumun konusunu, Gökalp 'ın yeri ve düşün­celerinin kaynakları gibi meseleler oluşturacak.

Sayın Prof. Kaplan, Türk toplumunun hangi meselelerle karşı karşıya bulunduğu bir dönemde tarih sahnesine çıkmıştır, Gökalp? Ziya Gökalp’in düşünceleri, davranışları, tezleriyle Türk kültür ve düşünce dün­yasına getirdiği yenilikler, temel kavramlar nelerdir?

PROF. KAPLAN: Ziya Gökalp ''büyük mefkûrelerin, toplumların bü­yük buhranlar geçirdiği yıllarda doğduğunu1' söyler. Gökalp’ı de aynı gerçeğin ışığında değerlendirmek mümkün.

Gerçekten de, yaşadığı dönemde, hem Ziya Gökalp kişisel hayatında kendisini intihara götürecek kadar büyük bir buhran geçirmiştir, hem de o dönem yani 1874 - 1924 arası Türk toplumu için büyük bir buhran za­manı olmuştur. Gökalp’ın kendi açıklamalarına göre, kişisel hayatındaki buhran da Türk toplumunun geçirmiş bulunduğu buhranla zaten çok ya­kından ilgiliydi.

Söylendiğine göre, gençlik yıllarında yaşadığı bu buhran, Batı'dan ge­len materyalist tabiat görüşü'yle içinde bulunduğu dinsel dünya arasın­daki çatışmadan doğmuştur. Gökalp, çatışan iki ayrı dünya görüşü ara­sında kalmış ve hayatına giderek bir anlam veremeyerek intihara kalkış­mıştı. Mutlu bir tesadüf neticesi intihardan kurtulmuştur. Gökalp... Bu, onun iki uç olan materyalizmin ile eski şark mistisizmi arasında son de­rece enteresan bir görüş bulmasıyla sonuçlanan bir kişilik bunalımdır.

Gökalp'in yaşamış olduğu kişilik buhranı, Tanzimat'tan sonra bizzat Türk toplumunun yaşadığı büyük buhranın uzantısıdır. O devir, daha ziya­de maddeye, makineye, tabiata önem veren Batı medeniyeti bin yıldan beri Türk kültürüne şekil veren din ve mistik düşünce arasındaki çatışma­nın zirvelere ulaştığı dönemdi. 1874 ile cumhuriyet arasında, imparatorluktan millî devlet'e geçiş diye adlandırdığımız son derece mühim bir sosyal değişmenin içinde bulunuyordu. Türkiye... Ziya Gökalp bir tek de­ğil, çeşitli plânlarda Türk toplumunun yaşamış olduğu değişim buhran­larına cevaplar aramış ve karşılıklar vermiştir.

MİLLÎ DEVLETE YÖNELEN DÜŞÜNÜR

Gökalp'in buldukları ve Türk toplumuna getirdikleri, topluca, şöyle açıklanabilir:

Osmanlı devletinin dağılmakta olduğu o yıllarda Gökalp'in büyük rolü, millî devlet'in ana fikirlerini bulmuş ve belki de en iyi biçimde ifade etmiş olmasıdır. İmparatorluğun içinden tarihi akışı sonucu millî bir devlet doğmuştur. Cumhuriyet ile kemaline erişmiştir, milli devlet... İşte cumhuriyetten önce de, cumhuriyetten sonra da bu yönde gelişen fikirle­rin büyük kısmını Ziya Gökalp buldu ve çevresindeki insanlara aktardı. Bu fikirler, tarihî şartlara uygun oldukları için gerçekten de çok etkili oldu­lar. Arap, Fars, Bizans, Türk gibi çeşitli unsurlardan ibaret karışık Os­manlı yüksek kültürü'nün yerine Ziya Gökalp'ın getirmiş olduğu en önemli şey, millî kültür kavramıdır.

Gökalp, yolunu aydınlattığı millî devlet'i, milliyetçilik fikri üzerine da­yandırır. Milliyetçiliği ise millî kültür temeline oturtur ve millî dil fikrine dayandırır. Bir sistem bulan Gökalp zamanla bu sistem içinde çeşitli fikir­leri işlemiştir.

ATATÜRK VE GÖKALP

Gökalp, cumhuriyet devrinden önceki (1911 - 1923) nesle tesir etmek­le beraber, gerçekten, cumhuriyet sonrasını da ana fikirleriyle son derece etkileyebilmiştir. Zaten pek çok bakımdan Atatürk'le paraleldir, fikirleri... Atatürk de millî devlet fikriyle hareket etmiştir. Ziya Gökalp, cumhuri­yet'le beraber, meselâ, Türkçülüğün Esasları'nda, fikirlerinde tarihî şart­lara göre ayarlamalar yapmıştır. Merhaleler vardır, düşüncelerinde... Millî devlet fikri, millî kültür fikri, sade dil fikri, her yönüyle halk kültü­rüne değer verme düşüncesi ve buna benzer fikirleri cumhuriyet sonrasın­da bütün Türk toplumuna mal olmuştur. Gökalp'ın düşünceleri cumhuri­yetin yarım yüzyılı boyunca yaşar ve nesillerden nesillere intikal ederken fikirlerinin bazıları belki de tarihî şartlar müsait olmadığı için fazla yeşermemiş ya da dikkati çekmemiştir.

Ama 70'lerin sosyal ve ekonomik şartları içinde Gökalp'in tekrar üs­tünde durulması gereken son derece enteresan fikirleri de var.

GÖKALP’İN DRAMI VE BATININ ŞÜPHESİ

GEVGİLİLİ: Ziya Gökalp'in en ilginç yanlarından birisi de kendi çağdaşlarının hem içinde, hem de dışında olabilme özelliğidir. Sayın Prof. Mardin, bir sosyolog olarak çağına dönüp, Gökalp'in sosyal ve bilimsel köklerine indiğimiz zaman nelerle karşılaşıyorsunuz? Özellikle XIX. Yüz­yıl sonu ve XX. Yüzyıl başları Türkiye'sinin bir yeniliğini teşkil eden pozitivist düşünce, Gökalp ve çağdaşlarına hangi kaynaklardan geliyor?

Gökalp'in pozitivizm'le dinsel dünya arasındaki bunalıma verdiği karşı­lık, Türkçülük tezleri ne gibi özellikler taşıyor?

PROF. MARDİN: Ziya Gökalp'in fikirlerini anlamaya çalışırken, ken­disini intihara kadar sürüklemiş olan şahsî buran, hiç kuşkusuz, temelde­ki bazı gerçekleri aydınlatabilecek bir olay olarak karşımıza çıkıyor. Ziya Gökalp'in bunalımı, kendi kuşağının da buhranıydı. Bir yanda Osmanlı toplumundaki İslâm dini terbiyesinin önerdiği esaslar, öte yandan da Osmanlı İmparatorluğu'nda o devirde her şeye rağmen yayılmaya da başla­yan yeni fikir akımları ve bunları bağdaştırma sorunu vardı. Gökalp, bu dramı yaşadı.

Ziya Gökalp kendi devrindeki fikirlerden esinlenmiş ve etkilenmiştir. Bunlar o dönemin Batısında da beliren eğilimlerdir ve orda da pozitivizm ile din arasındaki köprüyü kurmaya çalışmaktadırlar. Özellikle XIX. Yüz­yılın sonuna doğru Nietzsche'nin Batı uygarlığını yerici bir biçimde ele almasıyla birlikte, pozitivist görüşün eskiden beri vaat ettiği sonuçlara varamayacağı şüphesi belirmiştir. Batı'da... Gökalp'in esinlendiği düşü­nürlerin kafasında, bu etkileri açıkça görmek mümkündür.

NEDEN TÜRKÇÜLÜK?

Türkçülüğün şekillenmesini anlamak için yine aynı toplumsal grupta bir kısmı serhatlardan gelen bu taşra öğrencilerinin devlet'in parçalandı­ğı kaygı ve korkusunu hatırlamak gerekir. Yine aynı kurumdaki karşılıklı öğrenci ilişkileri ve Türklükle ilgili yayınlar, bu sorunun da öğrenciler için bir entelektüel odak noktası halinde gelişmesini temin etmiştir.

GEVGİLİLİ - Gökalp'in yaşadığı çağ, kişilik bunalımlarının yanı sıra, Türk toplumunda büyük politik ve ekonomik bunalımlarında sahneye çık­tığı bir çağdı. Sayın Prof. Turtaya, Gökalp'in geçirdiği tarih kesitlerini bir siyasal bilimci olarak incelediniz zaman, hangi gelişme eğilimlerini gö­rüyorsunuz? Gökalp, çağının politik meselelerine hangi karşılıkları ver­miş, ne gibi katkılarda bulunmuştur?

PROF. TUN AYA - "Ziya Gökalp Türkiye 'de büyük bir insan ve fikir adamı olmakla birlikte, aynı zamanda, büyük bir olay'dır da... Bu olayı, pek doğal olarak, kendi yaşadığı toplumun koşullarından da ayırmaya imkân yoktur. Onun için:

* Gökalp'i önce Meşrutiyet toplumu içinde incelemek gerekir.

* Daha sonra Gökalp'i, o toplumun alın yazısını elinde bulundurmuş ve altı aylık bir süre dışında sürekli iktidarda kalmış olan bir partinin, İt­tihat ve Terakki'nin içinde ele almak zorunludur.

* Ondan sonra da Ziya Gökalp'in bu topluma, bu parti kanalıyla ne­ler getirdiğini araştırmak gerekiyor.

Osmanlı İmparatorluğu 1908yılında İşkodra' dan Basra'ya kadar uzanan, üç milyon kilometrekareyi aşan bir ülkeye sahipti ve ülke üzerinde yaklaşık olarak otuz milyon insan yaşıyordu. Bu nüfusun yüzde 80'i köy­lüydü. 1919 yılında yapılan bir istatistiğe göre, imparatorlukta altmış bin köy vardı, bunların on bininde ise okul yoktu. Beyrut ve Şam bölgesinde beş yüz köye bir tek okul düşüyordu. Yine doğrudan doğruya nazırların yaptıkları açıklamalara göre, yüz kuruş vergi veren halka yirmi paralık sağlık hizmeti yapılmıyordu. Öyle ki, bir mebus, "insanlarımız vahşi hay­vanlar gibi yaşıyorlar, onları ehlî hayvan durumuna çıkarsak, çok büyük bir iş başarmış oluruz" diyebiliyordu o sıralarda... Köylü toprağın sahi­bi değil; zaten nüfusun yüzde 40'ı ancak elli dönüme kadar arazi sahibi­dir.

Ayrıca, Osmanlı Devleti dışa bağlıdır. Türkiye'de kapitülâsyonlar, im­tiyazlı şirketler, yabancı sermayeler var ve bunlar olağanüstü baskıları deney bilmektedirler. Parlâmento üstünde bile dış çevreler öylesine bas­kılar yapıyorlar ki... Parlâmentonun adeta bağımsızlığını kaybettiğini gösteren bir delil, İspirtolu İçkiler Kanunu'dur. Bu kanun parlâmentodan çıkmış ve padişah tarafından tasdik edilmiş olmasına rağmen çıkarı olan devletlerin başvurmaları üzerine geri alınmıştır.

Bütünüyle dışa bağlı ve dış borçlanmalarla yaşayan bir ekonomiydi, bu. İkinci Meşrutiyet dokuz kere borçlanmıştır. Umumi harp sonunda dev­letin bir milyarı aşkın borcu vardı. Yalnız 1916 yılında borç taksitlerinin toplamı yirmi milyonu tutuyordu. Bu kendisine, pek hakim olamayan bir toplumdu. Abdülhamit toplumunun devamıydı.

TÜRK TARİHİNİN BİR AŞAMASI

GEVGİLİLİ: "Ziya Gökalp'in ölümünün ellinci yılında, Osmanlı'nın en son dönemlerini ve Ziya Gökalp'in o günün Türkiye'si içindeki yerini değerlendiren bu açık oturumda şu ana görüşler beliriyor:

1. XIX. Yüzyıl sonlarında Türkiye ekonomik ve politik anlamda artık büyük bir sarsıntı ve dış baskı süreci içindedir. Ekonomi kendi kendisini geliştirmekte güçsüz düşüyor; buna karşılık, kapitülâsyonlar, yabancı sermaye ve yabancı şirketler aracılığıyla güçlü Avrupa devletleri Türkiye üzerinde belirli bir tempoyla hegemonya kurmaya yöneliyordu. Osmanlı İmparatorluğu'nda yayılan milliyetçi akımlarla Balkan halkları arasında ayrılıkça eğilimler büyürken, Türklerin yalnızlığı artıyordu.

2. Türk aydın tabakalarının o dönemde toplumu kurtarıcı çözümler aradıkları görülür. Ziya Gökalp Anadolu'dan gelen bir aydın olarak, bu­rada hem toplumda beliren yeni Batılı düşüncelerin, pozitivizmin etkileri­ni yaşamış, hem de geldiği kaynağın kendisine verdiği mistik, dinci yön­lerden çelişkilerini duymuştur. Ziya Gökalp'i intihar deneyine kadar sü­rükleyen bu bunalım, o dönem aydınının yaşadığı Doğu - Batı çelişkisi­nin de bir simgesi sayılabilir. Gökalp, çelişkiyi birey'in yerine toplum'u koymakla birlikte, belirli bir mistisizmi de sürdürerek yeni bir denge için­de çözmek istemiştir.

3. Politik plâtformda ise, Gökalp millî devlet kavramının gelişmesine katkıda bulunmuştur. Osmanlı İmparatorluğu'nun yerini alacak bir Türk devleti'nin, Türkçülüğün, çok daha büyük bir perspektifte ise Turan dev­leti dediği bir Türk İmparatorluğu'nun ideolojik, politik, düşünsel temel­lerini ortaya koymak istemiştir, Gökalp.

4. Bir bilim adamı olduğu kadar, politik bir kişi de olan Gökalp, kendi çağdaşları arasında, onların üstüne çıkan ve topluma, kendine özgü yeni sentezler sunmaya çalışan kişiliğiyle hâlâ dikkati çekiyor ve tarihteki ye­rini alıyor.

(Milliyet, 27.10.1974)(Kompozisyon Sanatı, Sakin Öner, Yuva Yayınları, İstanbul 2005)

İLGİNİZİ ÇEKEBİLİR:

AÇIK OTURUM, PANEL, FORUM, SEMPOZYUM

PANEL ÖRNEĞİ

10.SINIF SUNU TARTIŞMA PANEL SLAYTI

FORUM ÖRNEĞİ

TÜRKÇE ÜZERİNE

R.OĞUZ TÜRKKAN'ın yönettiği, Prof. HASAN EREN, Prof MUHARREM ERGİN, Prof. FARUK KADRİ TİMURTAŞ ve AH­MET KABAKLI'nın katıldıkları, Türkçe üzerine yapılan bu açık oturum Televizyonun Yay-Kur dersleri arasında iki defa ya­yımlanmıştır.

R.OĞUZ TÜRKKAN - Konuştuğumuz Türkçe bu gün hâlen şu anda benim konuştuğum, sizin aranızda konuştuğunuz dil­dir. Bu Türkçe Anadolu'ya Oğuzlar ve türlü Türk göçleriyle geti­rilmiştir. Türkler Anadolu'da yeni bir kültür çevresine de girmiş bulunuyorlar. Bunun neticesi Türkler, bu yeni çevrede Selçuk­lular. Osmanlılar, Arapçadan, Farsçadan yeni terimler aktar­mak mecburiyetini hissettiler. Türkçe o zaman da manevî mef­hum ve fikirleri anlatamaz değildi Bildiğiniz gibi Uygurların geliştirdiği Türkçede, icabında felsefî, metafizik yahut ilmî gö­rüşler işlenebilmiştir. Fakat Anadolu Türkleri, Orta Asya'daki ana dil hâzinesi ile mesafeyi hayli açtıkları için kaynak ve te­mas zorlaşmıştı. Bu yüzden daha kolay bularak diğer dillerden aktarmalar yaptılar.

(…)

Bildiğimiz gibi bizde ÖMER SEYFETTİN'in ve ZİYA GÖKALP'ın etrafında toplanan Türkçüler, bu inkılâbı başlattılar. Atatürk de devam etti. Zaten benzeri başka yerlerde de var. Meselâ Çin milleti bir ara, Çinceyi unutur bir vaziyete gelmişti Aynı şeyi İrlanda dilinde de müşahede edebiliriz. Orada da in­kılâp lâzım gelmişti. Bizde inkılâp halk diline doğru bir dönüş, daha tabiî bir Türkçeye dönüş oldu. Bu tabiî dönüşüne devam etseydi belki bu gün Türkçe böyle bir mesele hâline gelmeye­cekti Fakat maalesef bu tabiî gelişme olmadı. Birtakım grup­lar bazı zorlamalar yaptılar. Bu zorlamalar neticesinde, dil öy­le bir istikamet aldı ki bu sefer ayrı görüşler çatışmaya başladı.

Yirmi yıldır bunu tartıştık, belki de daha fazla münakaşası yapıldı, kitaplar yazıldı, televizyon tartışmaları, kurultaylar yapıldı. Şimdi artık bir şey yapmak lâzım, bu çıkmazdan çık­mak için. Bazıları An Türkçe denilen istikametten uydurmacılı­ğa da yol veren kelime türetme şeklinde bunun çözümünü düşündüler. Yalnız tartışmasını yapmakla kalmayıp, tatbikata geçtiler. Bu grubun kontrol edebildiği bazı basın, televizyon ve radyo, buna yol açar bir vaziyet yarattı. Onlara karşı tabiî gö­rüşmeyi tabiî dili korumak isteyen millet var, sağduyu sahibi bilginler var. Bu gün, burada işte dilimizin kaderini tartışaca­ğız.

Şimdi sıra ile Sayın Prof. Dr. Muharrem Ergin, Sayın Prof. Dr. Hasan Eren, Sayın Prof. Dr. Faruk K.Timurtaş ve Edebiyat Tarihçisi Gazetecisi Sayın Ahmet Kabaklı konuşacaklar. Sözü sayın Prof. Muharrem Ergin'e bırakıyorum.

PROF. DR. MUHARREM ERGİN - Teşekkür ederim Sayın Başkan. Müsaade ederseniz ben Türkçenin meseleleri konu­sunu biraz daha geniş Ölçüde arkadaşlarıma takdim edeyim Türkçe, Türk milletinin dilidir. Türk kültürü yeryüzündeki en büyük kültürlerden biridir. Türk kültürünün en büyük un­suru olan Türk dili, insanoğlunun yarattığı en büyük eserler­den biridir. Fakat Türkçe büyük bir insanlık eseri olmasına ve fevkalâde tarihî, coğrafî varlığına rağmen, bu gün İlmî ve millî birçok meselelerle karşı karşıyadır. Ben, bu gün Türkçenin karşı karşıya bulunduğu ilmi ve millî meseleleri 5 madde etra­fında topladım:

BİRİNCİ MESELE, Türkçeye Türk milletinin sahip çıkması meselesidir. Türkçenin varlığının devam ettirilmesi şarttır. Bunun için gelişme yollarını açık tutmak mecburiyetindeyiz. Türkçeye lâzım gelen desteği göstermek, içeride ve dışarı­da gereken yatırımları yapmak mecburiyetindeyiz.

İKİNCİ OLARAK, Türkçe, Türkiye dışında da varlığını mu­hafaza eden bir dildir. Dış-Türk ülkelerinde, Türkçe varlığını devam ettirmek mücadelesi yapıyor, Türk yazı dili, biliyorsu­nuz, yirminci asra kadar iki ve üç koldan gelişmiş, yirminci asra üç yazı dili olarak ulaşmıştır. Hâlbuki bu gün Türkçe aşağı yukarı her lehçesi ayrı bir yazı dili olmak üzere pek çok yazı dillerine bölünmüş durumdadır. Şu anda, dışarıda Türk­çe, Türk yazı dilinin birliğine gitmek meselesi ile karşı karşıya­dır. Bilindiği gibi hangi ülkede ve hangi siyasî toplumda otursa olsun tek bir dil, aynı yazı ile yazılır. İngilizce dünyanın dört bir tarafında bir tek yazı kullanmaktadır. Arapça da öyledir, diğerleri de... Türkçemiz ise, dışarıda birçok alfabelere bölün­müştür. Şu hâlde dışarıda Türkçenin baş meselesi, yazı birliği­ne gidecek yollar aramak ve açmaktır.

ÜÇÜNCÜ MESELE, Türkçenin bu gün dünyada İlmî olarak aydınlığa çıkarılmasıdır. Yalnız Türkiye'de değil yabancı memleketlerde de Türk dilini konu alan "Türkoloji ilmi'' diye, mevcut bir ilim vardır. Bu ilim henüz başka milletlerin dillerini, edebiyatlarını tetkik eden ilimler seviyesinde gelmemiştir. De­mek ki "Türkoloji’nin" İlmî olarak gelişmesi dünyadaki Türkçe meselelerinden biridir.

DÖRDÜNCÜSÜ, dil bir kültür unsuru olduğuna göre, ancak öğretimle nesillerden nesillere intikal eder. Bu gün Türkçe öğ­retiminde büyük aksaklıkla karşı karşıyayız. İstiklâli olan va­tanımızda dahi Türkçe layığı ile çocuklarımıza intikal ettirile­memiştir.

BEŞİNCİ VE SONUNCU MESELE: Sayın Başkan'ın getirip düğümlediği meseledir. Türkiye'de siyasî, sosyal, hatta ekono­mik sahada görülen anarşilere paralel ortaya çıkarılmış, bir dil anarşisi mevcuttur. Millî kültürümüzün, kırk beş milyon birbirine bağlayan dil unsurunun, bu bağlayıcı rolü âdeta bir tarafa bırakılmış, aramızda bir kavga unsuru, mücadele unsu­ru hâline gelmiştir. Ayrı ayrı kelimeleri, ayrı ayrı dilleri konu­şan kimseler, aynı milletim, fertleri olamaz. Aynı şekilde, bu anarşi nesiller arasında büyük bir uçurumdur. Dilin, maziden gelip geleceğe intikal eden kültür akışını sekteye uğratmakta­dır. Türkçe, bu gün büyük bir anarşi içindedir. Bu anarşiyi kı­saca arz edeyim:

İki yanlış hareketle karşı karşıyayız, Türkçe düşünce saha­sında devrik cümle yanlışı ile karşı karşıyadır. İkincisi uydur­macılıkla karşı karşıyadır.

R. OĞUZ TÜRKAN: Müsaade buyurursanız Muharrem Bey, çok güzel meselelere temas ettiniz, bir dahaki dönüşte çözümleri rica edelim Şimdi Sayın Prof. Dr. Hasan Eren lütfen.

PROF, DR. HASAN EREN - Teşekkür ederim İnsanı insan yapan dildir. Bu bakımdan Türk'ü Türk yapan da Türk dilidir. Bu açıdan bakıldığı takdirde Türkçenin meseleleri Türkçenin çağdaş problemleri tamamıyla millî konularımızdır. Türkçenin birtakım dertleri, birtakım problemleri var dedik. Yabancı dille­rin buna benzer problemleri yok mudur? Avrupa'nın en geliş­miş, en zengin kültür dili olarak Fransızcayı alabiliriz; son yıl­larda Fransızlar da dilleri ile daha yakından daha ciddî olarak uğraşmak ihtiyacını duymuşlardır. Evet, Fransa'da es­kiden beri dile sahip çıkan, dilin belli başlı konularını hallet­meye çalışan bir akademinin çalıştığını biliyoruz. Ancak, anla­şılan bu akademi, çalışmalarında biraz geri kalmıştır. Günlük ihtiyaçtan, günlük problemleri görememiştir. Fransızcanın bu konudaki problemleri bilhassa ikinci Dünya Savaşı'ndan son­ra ortaya çıkmıştır. İkinci Dünya Savaşı Anglosakson âlemi­nin, aşağı yukarı bütün dünyaya hâkimiyetini sağlamıştır. Bu­nun üzerine Fransız diline, İngilizceden gerekli veya gereksiz birçok yabancı kelimenin alındığını görüyoruz. Tıpkı bizde Arapçanın, Farsçanın Türkçeye girmesi gibi. İşte Fransız keli­me hâzinesine giren bu yabancı kelimelerle savaşmak, bu gün Fransızlar tarafından ön plânda tutulan bir dava, bir zorunluluk olmuştur. Yani France (Frans) ve Angle kelimelerinin birleşme­sinden Frangle şeklinde bir terim bile uydurulmuştur.

Şimdi Fransız ilgilileri, Fransız Kültür Bakanlığı, bu konuda bundan birkaç yıl önce bizim ilgili bakanlıklarında, ilgili bilim kuruluşlarımıza başvurmuşlardır. "Siz Türkiye'de, Atatürk dö­neminde başarılı bir çalışma yaptınız. Türkçeyi yabancı unsur­lardan, Arapçanın, Farsçanın etkisinden kurtardınız. Avru­pa'dan alınmış olan kelimelerin bir kısmını kendi imkânlarınızla karşıladınız. Bu konuda, kullanmış olduğunuz metotları yolları bilmek istiyoruz." demişlerdir. Bu şekilde bi­zim bu güne kadar elde etmiş olduğumuz tecrübelerden Fransızların yararlanmak istemesi, gerçekten dikkate değer bir olaydır,

R. OĞUZ TÜRKAN- Teşekkür ederim Hasan Bey, şimdi za­manımız kısa olduğu için sözü Prof. Dr. FARUK TİMURTAŞ'a bırakalım.

PROF. DR. FARUK K. TİMURTAŞ - Dil bir milleti meydana getiren unsurların başında gelmektedir. Milleti meydana geti­ren unsurlar maddî ve manevî unsurlardır. Manevî unsurların en başta geleni millî kültürdür. Millî kültür içinde dil en başta yer almaktadır

BİRİNCİSİ MESELE Türkçenin iyi öğretilmemesidir. Yani biz yeni nesillere Türkçeyi iyi öğretememekteyiz. Bunda okulların ve millî eğitimin rolü kadar basının ve TRT’nin de rotu bulun­maktadır.

İKİNCİ MESELE, dil üzerindeki araştırmalar, yani Türkçenin ele alınıp işlenmesi meselesidir. Bu yolda hayli ilerlenmekle beraber, yeter derecede bir sonuca ulaşılamamıştır. Türkçenin ilmi bakımdan ele alınması lazımdır. Bunun başında "akademi" gelmektedir.

ÜÇÜNCÜ MESELE imlâ meselesidir, bununla ilgili olarak te­lâffuz meselesi yine Türkçenin öğretimi ile ilgilidir.

R. OĞUZ TÜRKKAN - Çok teşekkür ederim hepinize, gö­rüşlerinizi en iyi bir şekilde bu kadar kısa bir zaman çerçeve­sinde belirtebildiğiniz için. Toparlamam lâzım gelirse: Dil doğ­ru şekilde geliştirilmelidir, yanlış şekilde geliştirilmek olmaz. Dil bir anlaşma sebebi olmalıdır, yalnız Türkiye Türklerinin içindeki çeşitli nesiller arası ve sınıflar arası anlaşma vesilesi olmakla kalmamalı aynı zamanda bütün Türk dünyası için de bir anlaşma şekli olmalı Bir Babil kulesi hâlinde birbirimizi anlamaz hâle gelmemeliyiz. Vatan, istiklâl millet gibi artık bi­zim olan kelimeler üzerinde dil ırkçılığı yapılamaz. Yeni kelime­ler şüphesiz gelecektir. Nitekim oluşturmak, tartışma, sakınca gibi, denizaltı gibi, bildin, duyuru gibi, sözleri kullanıyoruz. Nihayet şunu söyleyeceğim: Dil yalnız dil bilginlerinin bile ko­nusu değildir, şairlerin ve edebiyatçıların, bilhassa milletin an­laşma vasıtasıdır. Bunları göz önünde tutarak inşallah Türkçemizin meselelerini yavaş yavaş çıkmazdan çözüme doğru yöneltmeyi becereceğiz.

Teşekkür ederiz.

(Yaşayan Türkçemiz 3)