ELEŞTİRİ VE DENEMENİN KARŞILAŞTIRMASI
- Her ikisi de düşünce yazısı olup gazete ve dergilerde yayımlanır.
- Her iki yazı türü de düşünsel bir plana göre yazılır.
- Eleştirinin konusu incelenen eserle sınırlanmıştır. Denemede, herhangi bir konu sınırlaması yoktur. Hayat, ölüm, güzellik, sanat, kıskançlık, dostluk, özgürlük, tutsaklık, öfke, sevinç, korku vs. her şey denemede işlenebilir.
- Eleştirilerde ele alınan eserle ilgili değerlendirmeler yapılırken esere bağlı kalınır. Söz konusu eserin değerli ya da değersiz yönleri örneklerle ve nesnel biçimde ortaya konur. Denemede ise yazarın böyle bir sorumluluğu yoktur. O seçtiği konuyu istediği gibi işleyebilir.
- Eleştiri yazılarında öğreticilik, yol göstericilik, yargılama esastır. Bu nedenle eleştiri yazılarında düşünceler, izlenen eleştiri türünün gerektirdiği terimlere ve eserdeki örneklere bağlı kalınarak anlatılır. Denemede ise özgürce seçilen bir konu, bir söyleşme havası içinde işlenir. Denemede de okura bazı gerçekler öğretilir; fakat okur bunun farkında değildir.
- Denemecinin bir iddiası ve söylediklerini kanıtlama, belgeleme kaygısı yoktur. O, düşüncelerini kesin yargılara varmadan anlatır. Montaigne bu konuya şöyle açıklık getirmektedir: "Bir şey öğretmem, sadece anlatırım."
- Deneme yazarı ele aldığı konuyu ustalıklı bir üslupla ve dilin inceliklerinden yararlanarak anlatır. Bu yönüyle de deneme, eleştiri, makale ve fıkra gibi yazı türlerinden ayrılır.
....
İLGİLİ İÇERİKLER
