ADLAŞMIŞ SIFAT
Varlığın söylenmek istenmediği durumlarda niteleme sıfatlarının nitelediği isimler bazen düşer ve sıfat bu isimlerin yerini tutacak şekilde kullanılır. Düşen ismin anlamını ve görevini yüklenecek şekilde kullanılan bu sözcüğe adlaşmış sıfat denir. Adlaşmış sıfatlar, genellikle niteleme sıfatıyla yapılır.
“Çalışkan öğrenciler daha çok sevilir. ”
cümlesinde “çalışkan” sözcüğü sıfat, "öğrenciler” sözcüğü de isimdir. Bu cümleyi aşağıdaki şekilde söyleyelim:
“Çalışkanlar daha çok sevilir. ”
cümlesinde “öğrenciler” ismi düşmüştür ve bu ismin anlamıyla görevini “Çalışkanlar” sözcüğü yüklenmiştir. Dolayısıyla “Çalışkanlar” sözcüğü adlaşmış sıfattır.
“Burada herkes yeni elbiselerini giymiş."
cümlesindeki “yeni” sözcüğü niteleme sıfatıdır.
"Bayramda herkes yenilerini giymiş. ”
cümlesindeki “yenilerini” sözcüğü kendisinden sonra gelecek sözcüğün yerine de kullanıldığı için adlaşmış sıfattır.
"Yaşlılara hürmet etmek, gençlerin görevidir. ”
cümlesindeki altı çizili sözcükler de adlaşmış sıfattır.
Adlaşmış sıfat olarak kullanılan bu sözcüklere sıfat demek doğru değildir. Bunlar isme daha yakındır. Bu yakınlıktan dolayı adlaşmış sıfat denmiştir.
‘ Sıfat adlaşırken düşen isimdeki çekim ekleri adlaşan sıfata geçer.
“Doğrular toplumda çok tutulmaz."
cümlesinde “doğrular” sözcüğü adlaşmış sıfattır. Çünkü bu sözcük “doğru kişiler” şeklinde kendinden sonra gelen bir ismi nitelemektedir. Ancak buradaki “kişiler” ismi düşmüş ve bu ismin görevini “doğrular” sözcüğü yüklenmiştir. Ayrıca “kişi” ismindeki çoğu eki“-lar” adlaşmış sıfata geçmiştir.
“Tembeller çalışmayı hiç sevmez. ”
“Zenginin malı, yoksulun çenesini yorarmış. ”
“Güzel ne güzel olmuşsun..."
“Eski kitapları getirin, yenisini götürün. ”
cümlelerindeki altı çizili sözcükler de adlaşmış sıfattır.
Not:Adlaşmış sıfattan sonra virgül konmadığı durumlarda anlam karışıklığı ortaya çıkar.
“Yaralı, doktora yalvarırcasına baktı. ”
cümlesinde “yaralı” sözcüğü adlaşmış sıfattır. Bu şekliyle “Varalı” denen birisi vardır. Adlaşmış sıfat olan bu sözcükten sonra virgül getirmezsek, “yaralı doktor” olur ki anlam karışıklığı ortaya çıkar. Dolayısıyla bu tür kullanımlarda her zaman virgül kullanmak gerekir.
zambak yayınları
