Kullanıcı Oyu: 0 / 5

Yıldız etkin değilYıldız etkin değilYıldız etkin değilYıldız etkin değilYıldız etkin değil
 

(1892-1954) Edebiyat tarihçisi, eğitimci ve yazar.

Edremit'te doğdu. Asıl adı İsmail Hakkı'dır. Kafkas kökenli bir aileye mensup olan babası, askerliğe intisap etmeden önce Sındırgılı Habib Efe namıyla tanınan jan­darma binbaşısı Mustafa Habib, annesi Şeyh Mehmed Efendi'nin kızı Âbide Hanım'dır. İlköğrenimine Edremit'te başladı; Ed­remit Rüşdiyesi (1904), Bursa İdadisi (1909) ve Dârülfünûn-ı Osmânî Hukuk Mektebi'ni (1913) bitirdi. Darülfünun öğrencisiyken konferanslarına devam ettiği Türkocağı'nda dönemin önde gelen edip ve düşünür­leriyle tanıştı. Kastamonu Sultanîsi ede­biyat öğretmenliğine tayin edilince (1913) hem İttihat ve Terakki Cemiyeti'nin kulüp müdürlüğünü, hem de bu cemiyetin ya­yın organı olan Köroğlu gazetesinin baş­yazarlığını üstlendi. Bir süre sonra Yeşil Ilgaz adıyla çıkmaya başlayan gazetede­ki yazılarında daha çok I. Dünya Savaşı ile ilgili konuları işledi. "Mazide Kastamonu" ve "Köylü Ruhu" başlıklı dizi yazılarının ya­nı sıra "Kadınlık-Erkeklik" adlı iki perdelik bir oyun kaleme aldı. 1919'da İzmir Sul­tanîsi edebiyat öğretmenliğine nakledildi. Fakat işgal altında bulunan İzmir'de şart­lar giderek ağırlaştığı için 1920 Haziranın­da tekrar Kastamonu'ya döndü ve bu defa Kuvâ-yi Milliye'nin en önemli yayın organ­larından Açıksöz gazetesinin başyazarı ol­du. 20 Ağustos 1921 - 12 Ekim 1922 tarih­leri arasında bu gazetede 109 başyazısı ve altmış sekiz fıkrası yayımlandı (İsmail Ha­bib Sevük'ün Açıksöz'deki Yazıları 1921-1922, haz. Mustafa Eski, Ankara 1998). An­kara Erkek Lisesi edebiyat öğretmeni iken Aralık 1922'de Yunus Nadi'nin Yeni Gün gazetesinde yazarlığa başladı. Hem bu ga­zetenin hem Anadolu Ajansı'nın muhabiri olarak Atatürk'ün 1923 Martında Adana-Mersin-Konya illerine yaptığı seyahate ka­tıldı. Dönüşte izlenimlerini bir dizi halinde Hâkimiyet-i Milliye gazetesinde yayım­ladı. Edirne Maarif müdürlüğü (1924) sı­rasında Edirne Türk Ocağı başkanlığını da üstlendi. 1926'da Maarif teşkilâtının yeni­den düzenlenmesi üzerine Antalya bölge­si (9 Ekim 1926), daha sonra Adana bölge­si (1 Temmuz 1927) Maarif eminliğine tayin edildi. Bu görevi sırasında çıkardığı Maa­rif ve Memleket dergilerine çeşitli yazı­lar yazdı. Maarif eminlikleri kaldırılınca 28 Ağustos 1931 tarihinde Galatasaray Lisesi edebiyat öğretmenliğine getirildi. 1939 yı­lının sonuna doğru Mustafa Nihat Özön'ün Metinlerle Muasır Türk Edebiyatı Ta­rihi adlı eseri hakkında kaleme aldığı ya­zılar basında birçok yazarın katıldığı tar­tışmalara yol açtı. 1943'te VII. dönem Si­nop milletvekili olarak meclise girdi. 1946 seçimlerinde aday gösterilmedi. Son yılla­rını yazılarına adayan İsmail Habip 17 Ocak 1954'te öldü ve Merkez Efendi Mezarlığı'na defnedildi.

Eserleri. 1. Pontus Meselesi (Ankara 1338). Altı kişilik bir komisyon tarafından hazırlanan kitabın "Pontus Mezalimi" baş­lıklı ikinci kısmını yazan İsmail Habip 1 Ocak - 22 Haziran 1922 tarihleri arasın­da Orta Karadeniz bölgesinde Pontusçu Rumlar'ın yaptığı mezalimi belge ve fotoğ­raflarla ayrıntılı biçimde anlatmaktadır. 2. İmtihan Veren Millete (Kastamonu 1339). 1923 seçimlerinde seçim müfetti­şi olarak Kastamonu Sultânîsi'nde verdiği konferans metnidir. 3. Türk Teceddüd Edebiyatı Tarihi (İstanbul 1924). "Medhal", "Tanzimat Edebiyatı", "Servet-i Fünûn Edebiyatı", "Millî Cereyan Edebiyatı" başlıklı dört bölüm halinde düzenlenen eserde Türk edebiyatı, Cumhuriyet'in ilk yıllarına kadar yer yer Fransız edebiyatı ile mukayese edilerek anlatılmaktadır. Bazı sübjektif değer yargılarından dolayı eser Fazıl Ahmet (Aykaç), Sabri Esat (Siyavuşgil), Mehmed Rauf, Ahmed Hâşim ve Cenab Şahabeddin'in de katıldığı tartışmalara yol açmıştır. 4. Edebî Yeniliğimiz. Ma­arif Vekâleti'nin isteği üzerine Türk Teceddüd Edebiyatı Tarihînin birtakım ilâ­velerle yeniden basımıdır (I—II, Ankara 1931 -1932). Daha sonra eser bazı kısaltmalar­la ve "Edebî Neviler" bölümünün eklenme­siyle tek cilt halinde yayımlanmış (İstanbul 1935), Yeni Edebî Yeniliğimiz adıyla da basılmıştır (1940). 5. Neler Dediler: Türk Teceddüd Edebiyatı Tarihi Hak­kında Tenkitler ve Cevaplarım (İstan­bul 1928). Eserde Fazıl Ahmet, Ahmed Hâşim, Mehmed Rauf, Muzaffer Hamit, Reşat Nuri (Güntekin), Yusuf Nazir ve Ce­nab Şahabeddin'in yazıları ile İsmail Habip'in Mehmed Rauf ve Cenab Şahabeddin'e verdiği cevaplar yer almaktadır. 6. Tuna'dan Batıya (İstanbul 1935). 1934 yazında üç buçuk aylık bir Avrupa seyaha­tine çıkan yazarın Cumhuriyet gazete­sinde "Avrupa Yolundan Notlar" başlığı al­tında yayımladığı seyahat intihalarının ki­tap haline getirilmiş şekli olup basında yan­kı uyandırmış ve biri tarihsiz üç baskısı da­ha yapılmıştır (1944, 1987). 7. O Zaman­lar (1920-1923) (İstanbul 1937). İzmir'e Doğru, Açıksöz, Yeni Gün ve Hâkimi­yete Milliye gazetelerinde çıkan Millî Mü­cadele yazılarından bir kısmını ihtiva et­mektedir. 8. Atatürk İçin (İstanbul 1939). Başta Cumhuriyet gazetesi olmak üzere çeşitli süreli yayınlarda neşrettiği Atatürk hakkındaki yazılarından oluşmaktadır. 9. Avrupa Edebiyatı ve Biz (I-II, İstanbul 1940-1941). Eserde başlangıçtan 1940 yı­lına kadar Avrupa edebiyatıyla Türkler'in İslâm medeniyetine girdikten sonraki ede­biyatları ve Avrupa Ortaçağı ile İslâm me­deniyetinin teşekkülü mukayeseli olarak anlatılmaktadır. Özellikle Batı dillerinden yapılmış, oldukça zengin açıklamalı tercü­meler bibliyografyası eserin önemini art­tırmaktadır. Yazarın İslâm medeniyeti hak­kındaki tesbitleri Eşref Edip'le aralarında şiddetli bir kalem tartışmasına yol açmış­tır. 10. Edebiyat Bilgileri (İstanbul 1942). Divan edebiyatı, halk edebiyat ve yeni Türk edebiyatının manzum ve mensur türleriy­le vezinler ve edebî sanatlar üzerinde du­rulmaktadır. 11. Yurttan Yazılar (İstanbul 1943). Adana'da çıkardığı Maarif ve Mem­leket dergilerindeki yazılan ile 1936 yazın­da yaptığı, yurt gezisiyle ilgili intibalarını içermektedir. 1Z. Türk Güreşi (İstanbul 1948). 13. Dil Davası (İstanbul 1949). 1948-1949 yıllarında Cumhuriyet gaze­tesinde yazdığı on dokuz yazının birtakım ilâve ve değişikliklerle bir araya toplanma­sından oluşmaktadır. 14. Tanzimat Devri Edebiyatı (İstanbul 1951). Liselerin üçün­cü sınıflan için ders kitabı olarak hazırlan­mıştır. 15. İkbal Hakkında Konferans­lar (İstanbul 1952). Muhammed İkbal'in 14. ölüm yıl dönümü münasebetiyle Türkiye-Pakistan Kültür Cemiyeti'nin 21 Nisan 1952'de İstanbul'da düzenlediği konferans­ta Ali Nihad Tarlan, İsmail Habip Sevük ve Abdülkadir Karahan'ın yaptığı konuşma­ları ihtiva etmektedir. 16. Mevlâna (İs­tanbul 1954). XI-XI1I. yüzyıl Türk edebiya­tı hakkında kısa bilgiler verildikten sonra Mevlânâ Celâleddîn-i Rûmî'nin hayatı ve eserleri anlatılmakta, bazı şiirleri tahlil edil­mektedir. 17. Yunus Emre (İstanbul 1955). Eserde Yûnus Emre'nin şiirlerinden seç­melere de yer verilmiştir.

BİBLİYOGRAFYA:

İsmail Habip [Sevük], Neler Dediler: Türk Te­ceddüd Edebiyatı Tarihi Hakkında Tenkitler ve Cevaplanm, İstanbul 1928; Ahmet Hamdı Tanpı-nar, Edebiyat Üzerine Makaleler (haz. Zeynep Kerman), İstanbul 1969, s. 457-462; Nezahat Öz-can, İsmail Habip Seuük: Hayatı ve Edebiyat Ta­rihçiliği (doktora tezi, 1999), Gazi Üniversitesi Sos­yal Bilimler Enstitüsü; Ruşen Eşref Ünaydın'dan HasanÂli Yücel'e "Diyorlarki"İçin BirMektup (haz. Nuri Sağlam), istanbul 2001, s. 32-34; Zeki Gezer, İsmail Habib Sevük'ün Hayatı ve Eserleri (yüksek lisans tezi, 2001), İÜ Sosyal Bilimler Ensti­tüsü; İsmail Hakkı Baltacıoğlu, "İsmail Habib Se­vük ile Görüştüm", Yeni Adam, XlII/475-476, İs­tanbul 1944, s. 6-7; Hasan Âli Yücel, "İsmail Ha­bip", Cumhuriyet, İstanbul 21 Ocak 1954; Kadir-can Kaflı, "Sevük", Yeni Sabah, İstanbul 23 Ocak 1954; Nazım Kemal, "İsmail Habip", a.e. (25 Ocak 1954); Hıfzı Topuz, "İsmail Habip Galatasaray'­da", Akşam, İstanbul 25 Ocak 1954; Memet Fu­at, "Şairi Beğen Fakat Aldanma! [ismail Habib Sevük'ün Nazım Hikmet'le ilgili Görüşleri)", Adam Sanat, sy. 58, İstanbul 1990, s. 5-12; "Sevük, İs­mail Habib", TDEA, VII, 548-549.

Nuri Sağlam, DİA, 37

 

SON EKLENENLER

Üye Girişi