Türk şiiri, İslamiyet’in kabulünden sonra, ilerleyişini iki ana kolda sürdürmüştür. Bunlardan biri Divan şiiri, diğeri de Halk şiiridir. Divan şiiri, nazım şekilleri, mazmunları, ölçüsü, uyak anlayışı vb. bakımlardan İran ve Arap edebiyatının etkilerini taşır, süslü, sanatlı, ağır bir dil; kapalı bir anlatım vardır. Halk şiiri ise, halk arasında, yalın bir dille sözlü olarak varlığını sürdürmüştür, kullanılan nazım şekilleri, ölçü vb. bakımlardan İslamiyet’in kabulünden önceki Türk şiirinin devamı niteliğindedir.
Edebiyatımızda halkın anlayabileceği bir dille, yani günlük konuşma diliyle halk için şiir yazma düşüncesi, ilk kez Tanzimat döneminde Şinasi tarafından ortaya atılmıştır. Şinasi’nin, şiirlerinde mümkün olduğunca Türkçe sözcükler kullanmaya özen gösterdiği söylenebilir. Yine aynı dönemde Ziya Paşa da “Şiir ve İnşa” makalesinde - her ne kadar şiirlerinde bunu gerçekleştiremese bile - bizim asıl şiirimizin halk şarkıları olduğunu söyler. Ziya Paşa’ya göre bizim öz şiirimiz, çöğür şairlerinin söyledikleri “kayabaşı”, “deyiş”, “üçleme” denilen şiirlerdir, bu nedenle şairler, halk diliyle ve hece ölçüsüyle şiir yazmalıdır.
Tanzimat sanatçılarının bu girişimleri Servet-i Fünûn ve Fecr-i Âti dönemlerinde sürdürülememiştir. Söz konusu dönemlerde, sanat yapma kaygısı yüzünden şiir dili, konuşma dilinden iyice uzaklaşmış; aruz ölçüsünün egemenliğine son verilememiştir.
Tanzimat dönemi sanatçıları tarafından ortaya atılan, “halk için halk diliyle yazma” anlayışını, Servet-i Fünûn döneminde yeniden canlandıran sanatçı Mehmet Emin Yurdakul’dur. Şiirlerinde Türk milletinin yüceliğini haykırır. 1897’de Türk-Yunan Savaşı sırasında “Cenge Giderken” adlı şiiri yazmıştır. Bu şiir, henüz ilk dizesi olan “Ben bir Türk’üm; dinim, cinsim uludur” sözüyle edebiyatımızda yeni bir çığır açmıştır. Mehmet Emin Yurdakul, şiirlerinde kahramanlık ve millî bilinci öne çıkararak savaşa giden halkı cesaretlendirmiştir.
Ancak Servet-i Fünûn şiirinin etkili olduğu ve sevildiği bir dönemde Mehmet Emin Yurdakul’un halkın anlayabileceği bir dille ve hece ölçüsüyle yazdığı şiirlerini benimsetebilmesi kolay olmamıştır. Buna karşılık o, yılmadan yoluna devam etmiş; konuşma diliyle ve hece ölçüsüyle şiir yazmak gerektiğini savunmuştur. “Türkçe Şiirler” adlı kitabıyla edebiyat çevrelerinde sesini duyurmuştur. Onun bu eseriyle edebiyatımızda yeni bir anlayış gelişmiş, Türkçülük edebiyat alanına girmiştir. Dönemin koşulları, ülkenin içinde buluğundu sıkıntılı durum, yaşanan acılar, Türkçülük akımının hızla gelişmesine yol açmıştır. Edebiyat-ı Cedide topluluğunun egemen olduğu bir dönemde Mehmet Emin Yurdakul, yeni Türk edebiyatında sade bir dille, hece ölçüsü ile yazan ilk şairdir. Şiirlerini sade dille, hece ölçüsüyle yazmış; millî duyguları ve sosyal konuları işlemiştir.
- Önceki
- Sonraki >>
