Halide Edip ADIVAR
Bu dönemin en önemli roman yazarlarından biri de Halide Edip Adıvar’dır. Onun eserlerinde, çoğunlukla idealize edilmiş, sanatçının kendi ruhsal özelliklerine uygun, canlı ve sürükleyici kahramanlara karşılaşırız. Bunlar çoğunlukla Batı kültürü ile yetişmiş kadın kahramanlar olarak karşımıza çıkar.
Halide Edip’in romanları kendi içinde üç gruba ayrılabilir:
1. “Handan” çevresinde toplanan “Seviye Talip, Zeyno’nun Oğlu, Kalp Ağrısı, Mev’ud Hüküm” romanlarıdır. Bu romanlarda idealize edilmiş kadın kahramanların içinde yaşadığı koşullar ve çevreyle mücadelesi anlatılmıştır. Söz konusu eserlerde eşsiz yaratılıştaki kadın kahramanların ruh hâlleri, bu romanların özünü oluşturur.
2. “Vurun Kahpeye” çevresinde toplanan “Ateşten Gömlek, Yeni Turan” romanlarında, yaşadığı çevrede olağandışı nitelikleri olan kadın kahramanlar söz konusudur. Bu kadın kahramanlar etrafında, Yeni Turan’da Türkçülük idealinin; Vurun Kahpeye ve Ateşten Gömlek’te Millî Mücadele’yi gerçekleştiren kahraman ruhların anlatıldığı görülür.
3. “Sinekli Bakkal” çevresinde toplanan “Sonsuz Panayır, Döner ayna, Âkile Hanım Sokağı, Tatarcık” romanları ise birer töre romanı özelliği taşır.
Şimdi de sanatçının kimi romanları hakkında kısaca bilgi verelim.
Yeni Turan: Romanda, İkinci Meşrutiyet’ten sonra basında yer bulan konular geniş ölçüde ele alınır. Türkiye’nin yirmi yıl sonraki durumu hayalen ortaya konmaya çalışılır. Bütün bunlar Oğuz ve Kaya arasındaki ilişki çerçevesinde işlenir.
Ateşten Gömlek: Bu roman bir bakıma Millî Mücadele’nin destanı gibidir. Eserde İzmir’in işgalinin ardından yaşanan umutsuzluklar ile Millî Mücadele’nin doğuşu ve zaferle sonuçlanması anlatılır. Ayşe ise romanda Millî Mücadele’nin sembol kahramanıdır.
Vurun Kahpeye: Bu romanda bir Batı Anadolu kasabasında öğretmen olarak görev yapan Aliye’nin çektiği acılar anlatılır. Tosun Bey’le nişanlanan Aliye’ye, Hacı Fettah ve Hüseyin düşman kesilir. Ardından işi vatan hainliğine kadar götürüp onu Yunanlılara teslim ederler. Bununla da yetinmeyip Aliye’nin halk tarafından linç edilmesini sağlarlar.
Sinekli Bakkal: Sanatçının en önemli romanlarından biridir. Eserde, İkinci Abdülhamit döneminde bir arka sokakta yaşayan insanların hikâyesi anlatılır. Sinekli Bakkal olarak anılan mekân farklı kültürlerin bir arada yaşandığı bir yerdir. Kız Tevfik ile İmam İlhami Efendi’nin kızı evlenir. Fakat Tevfik’in sorumsuzluğu yüzünden bu yuva dağılır.
Tatarcık: Bu eserde Cumhuriyet dönemi gençliğinin durumu ele alınıp işlenir. Tatar Osman’ın kızına “Tatarcık” adı verilir. Romanda, karakterleri birbirlerinden farklı olan üniversiteli yedi genç aracılığı ile geleceğin Türkiye’si anlatılmaya çalışılır.
Âkile Hanım Sokağı: Bu romanda, tek mekân üzerinde yaşayan insanlar ele alınır. Bu insanlar, aynı mekânı paylaşmakla birlikte, üç farklı yaşam biçimini temsil etmektedir: İstanbul’un köklü aileleri ile bu şehre taşradan gelenler ve Amerikalılar. Bütün bunlar dikkate alındığında Âkile Hanım romanında, değişen Türkiye ile birlikte İstanbul’un bir panoramasını görmek mümkündür.
