5. Millî Edebiyat Döneminin Romancıları Hakkında
Millî Edebiyat döneminde Halide Edip, kişiliği, kültürü, Mustafa Kemal'e yakınlığı, kadın kahramanları, Doğu-Batı kültürleri karşısında takınacağımız tavrı araştırmasıyla dikkati çeker. Yakup Kadri, Tanzimat'tan itibaren Türk toplumun geçirdiği değişimleri, bunların getirdiği sosyal konuları, aydın-halk ilişkilerini işler.
Reşat Nuri Güntekin Anadolu'yu, yerli hayatımızı romana geniş çapta sokması, tasvir ve tahlilciliği, özellikle kendisine büyük bir ün kazandıran Çalıkuşu'nda çizdiği öğretmen tipi, ayrıca batıl inançlar, din ve Batılılaşma üzerine geliştirdiği görüşleri ile öne çıkmıştır.
Refik Halit Karay; gözlem yeteneği, sade ve akıcı üslubu, betimlemedeki ustalığı, mizahî görüş yeteneğiyle tanınır. Aka Gündüz,teknik bakımdan ustalığa ulaşamamış olsa da milliyetçiliği ve realist, kimi zaman da natüralist tavrı ile bu dönem edebiyatının önemli temsilcileri arasında yer alır.
Bu sanatçılardan başka, Mithat Cemal Kuntay, Ercüment Ekrem Talû, Selahattin Enis, Osman Cemal Kaygulu, Mehmet Yesarî, Sermet Muhtar Alus, Fahri Celaleddin Göktulga bu dönemde yetişmiş ve eserlerinden bazılarını daha sonraki yıllarda kaleme almışlardır.
Reşat Nuri Güntekin (1889 - 1956)
1889’da İstanbul’da doğan sanatçı 1956’da Londra’da öldü. Sanatçı İstanbul Üniversitesi’ni bitirdikten sonra yurdun çeşitli yörelerinde öğretmenlik ve müfettişlik yaptı. Çanakkale’den milletvekili seçildi, daha sonra Paris Kültür Ataşeliği’nden emekli oldu.
Türk edebiyatının en tanınmış roman, hikâye ve oyun yazarlarından biridir. Yazın hayatına “Eski Ahbap” adlı uzun hikâyesi ile başlamıştır. Sanatçı, bir taraftan tiyatro eleştirileri ile ilgili araştırmalar yayımlamış, bir taraftan da hikâye yazmıştır. “Çalıkuşu” romanının yayınlanmasından sonra ünü daha da artmıştır. Hareketli olayların yer aldığı eser ve bu eserin idealist ve aydın kahramanı Feride sayesinde Anadolu geniş ölçüde romanımıza girmiştir. Eser, hem aydın çevreler hem de az okumuş çevreler tarafından ilgiyle karşılanmış; konusu, doğallığı ve canlı diliyle okuru kendisine bağlamıştır.
Reşat Nuri’nin hemen bütün romanlarında, çevre olarak taşradaki kasabalar, şehirler ile bu yerlerdeki tipleri ve sorunlarıyla Anadolu’yu görmek mümkündür. Ayrıca “Çalıkuşu, Acımak,
Kan Davası, Yeşil Gece” romanlarında birinci derecedeki kahramanlar öğretmendir. Bunun nedeni ise yazarın eğitim ve öğretim sorunlarıyla yakından ilgilenmesidir.
Eserleri
Roman: Çalıkuşu, Dudaktan Kalbe, Akşam Güneşi, Bir Kadın Düşmanı, Gizli El, Damga, Yeşil Gece, Acımak, Yaprak Dökümü, Kızılcık Dalları, Gökyüzü, Kavak Yelleri, Son Sığınak, Kan Davası, Eski Hastalık, Ateş Gecesi, Değirmen, Miskinler Tekkesi, Harabelerin Çiçeği.
Öykü: Tanrı Misafiri, Sönmüş Yıldızlar, Gençlik ve Güzellik, Roçild Bey, Eski Ahbap, Olağan İşler, Leyla ile Mecnun.
Oyun: Balıkesir Muhasebecisi, Hançer, Eski Rüya, Ümidin Güneşi, Gazeteci Düşmanı-Şemsiye Hırsızı-ihtiyar Serseri (Üç oyun birarada), Taş Parçası, Felaket Karşısında-Gözdağı-Eski Borç (Üç oyun bir arada), İstiklal, Vergi Hırsızı, Bir Yağmur Gecesi, Tanrıdağı Ziyafeti, Yaprak Dökümü, Hülleci, Bir Köy Hocası, Babür Şah’ın Seccadesi, Bir Kır Eğlencesi, Ümit Mektebinde
Gezi: Anadolu Notları.
Şimdi de yazarın belli başlı romanları hakkında kısaca bilgi verelim:
Yaprak Dökümü: Çeşitli memuriyetlerde bulunan Ali Rıza Bey, emeklilikten sonra İstanbul’da çileli ve geçim zorlukları içinde bir yaşam sürmektedir. Oğlu Şevket eğlenceye düşkün biridir; onun harcamaları yüzünden geçinmek daha da zorlaşır. Kızları Fikret ve Leyla ise iyi evlilikler yapamaz. Sonunda Ali Rıza Bey felç olur.
Miskinler Tekkesi: Romanda, daha önce soylu bir ailenin çocuğu olan bir delikanlının, zamanla dilenecek duruma düşmesi ve bunu bir meslek hâline getirmesi anlatılır.
Kan Davası: Küçük yaşta anne ve babasını kaybeden Ömer, öğretmen olur ve Kurtuluş Savaşı’nda yedek subaylık ve daha sonra Ege yöresinde öğretmenlik yapar. Bu görevi sırasında aralarında kan davası olan iki köy halkını barıştırır.
Yeşil Gece: Bir köylü çocuğu olan Şahin’i, İslam birliğinin sembolü olan bayrağın bir gönüllüsü olması için babası memleketlerindeki bir medreseye gönderir. Fakat bir süre sonra babası ölen Şahin’in yetenekli bir öğrenci olduğunu düşünen hocaları, onu İstanbul’daki bir medreseye gönderirler. Fakat o, dört yıl okuduğu bu medresede inançlarını yitirir ve İstanbul Öğretmen Okuluna gidip öğretmen olur.
