Tevfik Fikret (1867 - 1915)
Servet-i Fünûn dergisine yazı işleri müdürü olmasıyla Edebiyat-ı Cedîde hareketi başlamıştır. O, bu hareketin öncüsü olmuştur.
Fikret’in şiiri, sanat anlayışında geçirmiş olduğu iki ayrı ve zıt aşamaya uygun olarak, farklı özellikler gösterir. “Sanat, sanat içindir.” anlayışına bağlı olduğu ilk aşamada (1901’e kadar) “aşk” ve “tabiat” temalarına yoğunlaşmıştır. Sosyal konuları ele aldığı ikinci aşamada (1901’den sonra) şiirlerinin ana teması “hürriyet” ve “medeniyet”tir. Sis’i yazdığı tarihten ölümüne kadar geçen on üç yıl zarfında şair bütünüyle sosyal temalara yoğunlaşmıştır. Bu dönemde siyasal alanda “hürriyet” ve “yurtseverlik”; sosyal ve kültürel alanda “Batılılaşma”; manevî alanda ise “ahlak” ve “idealizm” temalarını ele almıştır.
Fikret’in şiiri, şekil bakımından Batılı olduğu gibi; iç unsurlarıyla da bütünüyle Batılıdır. Divan şiirinin temelini oluşturan ve Tanzimat şiirinde de kısmen devam eden “beyit hâkimiyetini” yani “beyitin şiirde biricik anlam ünitesi olması, anlamın bir beyitte tamamlanması” geleneğini Fikret ortadan kaldırmıştır. Kafiyelerin sıralanışına büyük bir serbestlik getirmiş, aruzun kalıplarını müzikaliteleri bakımından ilk defa o değerlendirmiştir. Konuşma diline ait birçok ifade özelliklerini şiire sokmuştur. Ancak Servet-i Fünûn anlayışına bağlı kalarak şiir yazması, dilinin anlaşılmasını engellemiştir. Şiiri düz yazıya yaklaştırmıştır. Ahenge büyük önem vermiştir. Şiirlerinde şekil bakımından parnasizmin etkisi görülür. Türk şiirinde insan, bilim, fen, teknik sevgisi onunla gelişmiştir. Şiiri sadece güzelliğin peşinde koşmaktan kurtarmış, toplumun hizmetine sokmuştur.
Eski nazmın “müstezat”ını genişleterek “serbest müstezat”ı kullanmıştır. Aruz kalıplarını değiştirmiş, kendine göre aruz kalıpları oluşturmuş, aruz ölçüsünün kafiye kurallarını yıkmış, Türk aruzunu geliştirmiştir. Ancak heceyle de şiirler yazmıştır. 1914’te yayımlanan “Şermin” adlı şiir kitabı hece ölçüsüyle yazılmış çocuk şiirlerinden oluşmaktadır.
Eserleri: Rübab-ı Şikeste (Kırık Saz, 1896), Halûk’un Defteri (1911), Rübabın Cevabı (1912), Tarih-i Kadim, Doksanbeşe Doğru (1928), Şermin (1914).
